Οι αμερικανικές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας στη βάση του νόμου CAATSA ήταν μάλλον θέμα χρόνου. Η ουσία αφορούσε το πότε αυτές θα επιβάλλονταν και ποιο θα ήταν το περιεχόμενό τους. Εν τέλει, οι κυρώσεις επικεντρώθηκαν στον τομέα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Και παρότι λέγεται ότι πρόκειται για τη σημαντικότερη αμερικανική αντίδραση έναντι της Τουρκίας από το εμπάρκο όπλων του 1974-78 που επεβλήθηκε στην τελευταία εξ αιτίας της εισβολής στην Κύπρο, οι εν λόγω κυρώσεις πρέπει να ιδωθούν περισσότερο ως μια αναπόφευκτη απόφαση, μια προσπάθεια διαχείρισης της ζημίας που έχουν υποστεί οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, και μια απόπειρα διάσωσης του γοήτρου και της αξιοπιστίας των ΗΠΑ.
Η Ουάσιγκτον, και συγκεκριμένα ο πρόεδρος Τραμπ, απέφυγαν να επιβάλουν σφοδρότερες κυρώσεις – όπως πολλοί ανέμεναν – που θα στοχοποιούσαν τον τραπεζικό τομέα και την τουρκική οικονομία ευρύτερα, και που θα δημιουργούσαν τεράστιο κόστος στην Τουρκία. Εκτός όμως από το κόστος που θα δημιουργούσαν θα προκαλούσαν και την έντονη αντίδραση της Άγκυρας με κίνδυνο το χάσμα ΗΠΑ-Τουρκίας να αυξανόταν ακόμα περισσότερο, και ίσως να το καταστούσαν αγεφύρωτο. Συνεπώς οι ΗΠΑ έμειναν πιστές στις κόκκινες τους γραμμές με στοχευμένα – μολονότι αργοπορημένα – μέτρα. Ταυτόχρονα στέλουν ένα μήνυμα στην Άγκυρα, ενώ της δίνουν χώρο και χρόνο να επανεξετάσει την πολιτική της.
Οι κυρώσεις αποτελούν ένα πολιτικό εργαλείο πίεσης το οποίο πολλές φορές θέλει να σπρώξει την άλλη πλευρά να μετριάσει τη στάση της και να συζητήσει ή να διαπραγματευτεί πτυχές της (εξωτερικής) πολιτικής της. Αυτό επιδιώκουν και οι ΗΠΑ στη σχέση τους με την Τουρκία. Οι κυρώσεις, όπως και οι προηγούμενες που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, στόχο έχουν να λειτουργήσουν ως μαστίγιο. Αυτό όμως σημαίνει ότι στο εγγύς ίσως μέλλον να δοθεί και κάποιο καρότο αν η Τουρκία παρουσιάσει κάποια αλλαγή στάσης. Η προσέγγιση του καρότου-μαστιγίου είναι εξάλλου η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας τα τελευταία 4 χρόνια.
Ο χρονισμός των κυρώσεων έρχεται ως αποτέλεσμα της διαδικασίας στο κογκρέσο για επιβολή κυρώσεων αλλά και την απόφαση του ίδιου του Τραμπ να συναινέσει – επιβάλλοντας ωστόσο ηπιότερα μέτρα απ’ ό,τι θα μπορούσε. Πιθανώς για αφήσει κάποιο στίγμα στην εξωτερική πολιτική – το οποίο έρχεται και μέσα από πιέσεις του κογκρέσου και μέρους της γραφειοκρατίας – τόσο για λόγους υστεροφημίας και αξιοπιστίας, όσο και για λόγους μελλοντικής κατεύθυνσης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις επί διακυβέρνησης Τζο Μπάιντεν.
Σε κάθε περίπτωση, η αντίδραση των ΗΠΑ παρουσιάζεται ως πιο ουσιαστική και αξιόπιστη από την αντίστοιχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάτι που φανερώνει την εγγενή αδυναμία της Ένωσης στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και τον βαθμό στον οποίο χρειάζεται ακόμα τις ΗΠΑ και τον ευρωατλαντισμό – στοιχεία τα οποία αναμένεται να ενισχυθούν με τη νέα προεδρία στις ΗΠΑ.
Του Ζήνωνα Τζιάρρα
Σχόλια που έγιναν για σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας “Φιλελεύθερος“.
Δείτε το σχετικό GeoPodcast εδώ:
Και σχετική συνέντευξη του Γιάννη Ιωάννου εδώ.