Ο τέταρτος γύρος της Τριμερούς Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν για το Συριακό ολοκληρώθηκε  σήμερα (14.02.2019) στο Σότσι της Ρωσίας. Οι τρεις «εγγυήτριες» δυνάμεις της Συρίας προχώρησαν σε ακόμη ένα γύρο συνομιλιών για την επίλυση του παζλ της βόρειας Συρίας και την έκβαση, συνολικά, του Συριακού με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να καλεί σε έναν νέο, πέμπτο, γύρο συνομιλιών αυτή την φορά στην Κωνσταντινούπολη.

Ας δούμε συνοπτικά τις θέσεις της κάθε χώρας:

Τουρκία

• Καλεί τον ΟΗΕ να σημάνει το τέλος του πολέμου.
• Επιμένει στο ζήτημα της τρομοκρατίας (αναφερόμενος τόσο στο Daesh/HTS όσο και στις κουρδικές δυνάμεις του YPG/PKK) επαναλαμβάνοντας το ζήτημα αντιμετώπισής τους μετά την ολοκλήρωση της αποχώρησης των Αμερικανών.
• Το καθεστώς Άσαντ πρέπει να διατηρήσει την εκεχειρία και να μην επέμβει στο Ίντλιμπ.

Ρωσία

• Μόνο οι Σύροι μπορούν να αποφασίσουν για το μέλλον της χώρας.
• Η Μόσχα έχει διαβεβαίωση από τη Δαμασκό ότι θα διασφαλίσει την ασφαλή επιστροφή και ενσωμάτωση 1.5 εκατ. προσφύγων.
• Καλεί τον ΟΗΕ να σημάνει το τέλος του πολέμου και να βοηθήσει στην οικονομική ανοικοδόμηση της χώρας.
• Μόνον οι δυνάμεις του καθεστώτος μπορούν να καταλάβουν τα εδάφη από τα οποία αποχωρούν οι Αμερικανοί.
• Η δημιουργία αποστρατικοποιημένης ζώνης στο Ίντλιμπ ήταν «προσωρινή λύση».
• Η τελική διασφάλιση της ειρήνης στη Συρία αποτελεί συμφωνημένο πλαίσιο των τριών εγγυητριών δυνάμεων.

Ιράν

• Η Τουρκία μετά την έκβαση του Συριακού δεν πρέπει να αισθάνεται απειλή από το καθεστώς Άσαντ και πρέπει να αποκαταστήσει πλήρως τις σχέσεις της με την Δαμασκό.
• Οι επιχειρήσεις εναντίον της τρομοκρατίας πρέπει να συνεχιστούν.
• Καλεί τον ΟΗΕ να λάβει θέση για τις συνεχιζόμενες επιθέσεις της ισραηλινής αεροπορίας επί συριακού εδάφους.
• Οι ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν τις αεροπορικές προσβολές επί συριακού εδάφους και μετά την αποχώρησή τους.

Η ανάλυση

Είναι πρόδηλο πως Μόσχα και Άγκυρα συγκλίνουν ως προς την μη δυναμική επέμβαση του καθεστώτος Άσαντ για ανακατάληψη του Ίντλιμπ άποψη που δεν ενστερνίζεται πλήρως η Τεχεράνη και που, δυνητικά, δημιουργεί τριγμούς μεταξύ Ρωσίας και Ιράν. Τους τριγμούς αυτούς ενισχύει και η συνεχιζόμενη δραστηριότητα του Ισραήλ να πλήττει στόχους ιρανικών συμφερόντων επί του συριακού εδάφους αυξάνοντας έτσι την πίεση προς την Μόσχα. Κίνηση που ωστόσο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Geopolitical Cyprus είναι δύσκολο, στην παρούσα φάση, να αποδώσει. Και οι τρεις χώρες πάντως συγκλίνουν στην ενεργότερη ανάμιξη του ΟΗΕ στο Συριακό, πράξη που μελλοντικά θα μπορούσε να αλλάξει τους όρους δημιουργίας μιας ζώνης ασφάλειας μεταξύ των κουρδικών περιοχών/περιοχών καθεστώτος Άσαντ στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Μια τέτοια εξέλιξη, στους επόμενους μήνες, θα σηματοδοτούσε και την ίδρυση κι αποστολή ειρηνευτικής αποστολής του ΟΗΕ στη Συρία.

Για την επίλυση ενός τέτοιου πολύπλοκου παιγνίου στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας απαιτείται χρόνος με όλους τους εμπλεκόμενους δρώντες να τον αγοράζουν όπως μπορούν. Για τις ΗΠΑ η μείωση της επιρροής του Ιράν στη Συρία παραμένει στρατηγικός στόχος προκειμένου να απομονωθεί περαιτέρω το καθεστώς Άσαντ. Για την Τουρκία το ενδεχόμενο επέμβασης στην Μανμπίτζ παραμένει ανοικτό τους επόμενους μήνες ως χρήση απειλής που θα απέτρεπε τις κουρδικές δυνάμεις των SDF να οριστικοποιήσουν μια συμφωνία με το καθεστώς Άσαντ έτσι ώστε τα εδάφη που ελέγχουν στα σύνορα με την Τουρκία να περάσουν στα χέρια του Συριακού Στρατού (SAA). Τα δε εξωτικά σενάρια μιας μικτής αραβικής δύναμης στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, με την συμμετοχή μάλιστα δυνάμεων από το Ιρακινό Κουρδιστάν, όπως δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Asharq al-Awsat, καταδεικνύουν πως υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος στο πεδίο της διπλωματίας –ανοικτής και κλειστής.

Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη της Hayat Tahrir al-Sham (ΗTS, το πρώην Μέτωπο αλ Νούσρα) στο Ίντλιμπ και στο δυτικό Χαλέπι αποτελεί έναν παράγοντα αποσταθεροποίησης αλλά και, ταυτόχρονα, μια μορφή παράλληλης κυβέρνησης στην περιοχή (έχουν καθιερώσει την αυτόνομη “Salvation Government”) η οποία συστηματικά απορροφά παλιότερες δυνάμεις της σουνιτικής ένοπλης αντιπολίτευσης (κάθε ιδεολογικού προσανατολισμού) αλλά και μαχητές του παραπαίοντος Ισλαμικού Κράτους. Η HTS τείνει να μετατραπεί σε μια de facto κατάσταση στη δυτική Συρία πανομοιότυπη με την Χαμάς στη Γάζα ή την Χεζμπολάχ του Λιβάνου ενώ παράλληλα, λόγω και σύστασης αλλά και ιδεολογικής συγγένειας με την αλ Κάιντα, αποτελεί «εργαλείο» τόσο για την Τουρκία όσο και για το ίδιο το καθεστώς Άσαντ. Το τελευταίο πάντως συστηματικά βομβαρδίζει περιοχές πέριξ του Ίντλιμπ και του δυτικού Χαλεπιού με τον ίδιο τον Μπασάρ αλ Άσαντ να ορίζει το τέμπο μιας πιθανής γενικευμένης σύρραξης στο Ίντλιμπ προκειμένου η Δαμασκός να ελέγξει πλήρως το τελευταίο εναπομείναν κομμάτι της συριακής επικράτειας.

Του Γιάννη Ιωάννου