«Είναι ευλογία που η Κύπρος δεν διαθέτει ναυτικό» είπε κάποτε στο GeoPolitical Cyprus ένας έμπειρος Έλληνας διπλωμάτης όταν η κρίση στο θαλάσσιο τεμάχιο «3» της κυπριακής ΑΟΖ τον Φεβρουάριο του 2018 οδηγούσε στην ακύρωση της ερευνητικής γεώτρησης της ιταλικής ΕΝΙ –με τον τουρκικό στόλο να παρεμποδίζει το τρυπάνι Saipem 12000. Τον Φεβρουάριο του 2018, 7 μήνες δηλαδή μετά το ναυάγιο στο Κρανς Μοντανά.

Σχεδόν δύο χρόνια μετά από το Κρανς Μοντανά και χωρίς διαδικασία στο Κυπριακό η Τουρκία κατεβάζει το “Fatih” (DeepSea Metro II) ανοικτά της Πάφου, εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας και στα όρια του θαλασσίου τεμαχίου «6» της κυπριακής ΑΟΖ. Η φράση του Έλληνα διπλωμάτη ακόμη ισχύει με τις αρχές της ΚΔ να αναζητούν –δια χλιαρών δηλώσεων από ΗΠΑ και Ρωσία, τα 2 ισχυρότερα κράτη δηλαδή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ-διεθνή στήριξη και να εκδίδουν διεθνές ένταλμα σύλληψης για το τεχνικό προσωπικό επί του “Fatih”. Ορθά. Είμαστε ένα μικρό κράτος, υπό κατοχή, με γνώμονα τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου που σεβόμαστε κι εφαρμόζουμε.

To “Fatih” όμως δεν φεύγει με ευχολόγια και διεθνή στήριξη. Ούτε φυσικά με επικοινωνιακή πολιτική. Τέλος, ούτε με κανονιοφόρους, όχι μόνο του ανύπαρκτου κυπριακού ναυτικού αλλά και των φίλιων χωρών –που κανείς δεν θα ναυμαχήσει υπέρ ημών. Το χρονολόγιο του ευσεβοποθισμού στη Κύπρο γέννησε το αφήγημα «του λεβέντη Ιταλού καπετάνιου που έκανε τόκα [χειραψία] με τα πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού», συνεχίστηκε «με την ψήφο εμπιστοσύνης των εταιρειών κολοσσών στην κυπριακή ΑΟΖ μετά την ακύρωση της γεώτρησης της ΕΝΙ», επεκτάθηκε στην «αναβάθμιση μέσω των Τριμερών και τα γαλλικά πολεμικά πλοία και την βάση των Γάλλων» και κορυφώθηκε με το ρίσκο «εύρεσης του νέου κοιτάσματος μαμούθ της Exxon», το οποίο δεν βρέθηκε ποτέ.

Κι ενώ η Τουρκία, πολλάκις και δημοσίως, έχτισε το αφήγημα «αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων από τους υδρογονάνθρακες ενώ δεν υπάρχει διαδικασία στο Κυπριακό» προαναγγέλλοντας γεωτρήσεις εμείς επαναπαυτήκαμε στο τελευταίο αφήγημα «περί προληπτικού αποκλεισμού όλων των εταιρειών που θα συνέδραμαν με τεχνική υποδομή στο “Fatih”». «Ακόμη και την σύμμαχο της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν προλάβαμε». Είχε προηγηθεί νωρίτερα, φυσικά, το «δεν θα βρούνε πλατφόρμα».

Aπό το Σάββατο 4 Μαΐου, το “Fatih” συνοδεύουν δύο πλοία υποστήριξης (τα “Siem Sophie” και “Siem Sasha”) της νορβηγικής εταιρείας Siem Offshore SA που δραστηριοποιείται χρόνια στην βιομηχανία oil & gas –και φαντάζει δύσκολο οποιαδήποτε νορβηγική κυβέρνηση να παρέμβει, ανοικτά, σε οποιαδήποτε νορβηγική ιδιωτική εταιρεία.

Η κρίση στην κυπριακή ΑΟΖ έρχεται σε πολύ κρίσιμη διεθνή συγκυρία: Αναζωπύρωση σε Συριακό και Γάζα. Πόλεμος στη Λιβύη μετά από πέντε χρόνια. Κρίσιμη καμπή στις σχέσεις Ιραν-Δύσης και στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Πέραν των γενικών επιπτώσεων από την κίνηση της Τουρκίας σε ολόκληρη την περιοχή το worst case scenario παραμένει ένα: Εύρεση κοιτάσματος και δημιουργία τετελεσμένου που επηρεάζει άμεσα τα υποσχόμενα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ, 6, 7 και 10. Μαζί με την συνεπακόλουθη κάθοδο και του δεύτερου πλοίου (“DeepSea Metro I”) εντός της κυπριακής ΑΟΖ –εντός ή εκτός αδειοδοτημένου τεμαχίου.

Ας ξεχάσουμε τα αφηγήματα. Ας μην προτρέξουμε και κυρίως ας παραμείνουμε –παρά το τοξικό προεκλογικό κλίμα- ενωμένοι. Δεξιοί, Αριστεροί και Κεντρώοι. Για να φύγει το “Fatih” χρειάζονται –όσο ρίσκο κι αν εμπεριέχουν- συντονισμένες κινήσεις:

• Σύσταση ad hoc ομάδας διαχείρισης κρίσης με διευρυμένη συμμετοχή ειδικών. Χωρίς κομματικές ατζέντες και ταυτότητες.
• Πίεση προς πάσα κατεύθυνση προκειμένου να υπάρξουν συνέπειες στην Τουρκία και σημαντικότερα
• Επανέναρξη του διαλόγου στο Κυπριακό. Που να συνοδευτεί από μια γενναία και αυτοκριτική αναμέτρηση με τους εαυτούς μας. Θέλουμε λύση ομοσπονδίας; Θέλουμε status quo και διευθέτηση των ενεργειακών απευθείας με την Τουρκία; Θέλουμε διχοτόμηση; Θέλουμε λύση δύο κρατών; Ό,τι κι αν αποφασίσουμε πως θέλουμε να το πούμε δημοσίως και να δουλέψουμε γι’ αυτό. Με παρρησία και ενωμένοι. Κυριότερα να εξουδετερώσουμε το αφήγημα της Τουρκίας περί αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων.

Η κρίση με την έλευση του “Fatih” είναι σοβαρή. Η σοβαρότερη μετά το 1974. Αν είναι ο προπομπός όμως μιας χειρότερης κρίσης τότε οι συνέπειες αυτής θα πέσουν, σαν βαρύς πέλεκυς, σε εμάς –και σημαντικότερα στις νεότερες γενιές- με καταστροφικά αποτελέσματα. Να τα προκαταλάβουμε αυτή την φορά.

Του Γιάννη Ιωάννου