Η υπερβολική ενασχόληση με τις ευρωεκλογές δεν άφησε αρκετό χώρο για την εξέταση των μηνυμάτων που έρχονται από την κατεχόμενη Λευκωσία σε σχέση με τις εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή πολιτική σκηνή. Η κατάρρευση, μετά από 15 μήνες, της «κυβέρνησης» συνασπισμού στις αρχές Μαΐου καταδεικνύει, για πρώτη φορά με εμφατικό τρόπο, την έμμεση εμπλοκή της Άγκυρας και την ανάδειξη του Κουντρέτ Όζερσαϊ ως ρυθμιστή των εξελίξεων με φόντο τις «προεδρικές» του 2020. Ο τελευταίος ωστόσο δείχνει και να μην βγαίνει άθικτος από την πολιτική κρίση –μια κρίση που σε κοινοτικό επίπεδο θα επηρεάσει, αναπόφευκτα, και την τουρκοκυπριακή Δεξιά.

Άντεξαν 460 ημέρες 

Η τετρακομματική «κυβέρνηση» συνασπισμού άντεξε 460 ημέρες και μετά την παραίτηση του λεγόμενου υπουργού Οικονομικών Σερντάρ Ντενκτάς ο ίδιος ο Όζερσαϊ άνοιξε τον δρόμο των εξελίξεων. Ο συνασπισμός των CTP (Δημοκρατικό Τουρκικό Κόμμα), DP (Δημοκρατικό Κόμμα, του Ντενκτάς), TDP (Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας) και HP (Κόμμα του Λαού, του Όζερσαϊ) κατόρθωσε επί 15 μήνες να «δουλέψει» σε εξαιρετικά δύσκολες οικονομικές συνθήκες λόγω της μη οικονομικής του στήριξης από την Τουρκία, αλλά και λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών που επικρατούσαν στην τελευταία εξαιτίας και της καθίζησης της τουρκικής λίρας.

Πέραν όμως των οικονομικών συνθηκών –που επηρέασαν ιδιαίτερα τη μεσαία τουρκοκυπριακή τάξη και τους μισθούς του «δημοσίου» στα κατεχόμενα–, το επί έξι μήνες ιδιαίτερο φλερτ του Όζερσαϊ με το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη δρομολόγηση των εξελίξεων, με τον ίδιο τον Τουρκοκύπριο “υπεξ” να παίρνει τις αποφάσεις του για αποχώρηση από τον συνασπισμό μετά την τελευταία κάθοδο του Τσαβούσογλου στην Κύπρο.

Έμπειροι παρατηρητές από τα κατεχόμενα κάνουν λόγο για ευθεία ανάμειξη της Άγκυρας – κάτι που ισχύει διαχρονικά, αλλά και για βασικές διαρθρωτικές και ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των πολιτικών κομμάτων που απάρτιζαν τον τετρακομματικό συνασπισμό. Ήδη από τον Μάρτιο, όπως αναφέρουν στον «Π» πηγές από τα κατεχόμενα, ορισμένες τουρκοκυπριακές πολιτικές ελίτ είχαν προβλέψει ότι η Τουρκία δεν θα προβεί στην υπογραφή του οικονομικού πρωτοκόλλου προκειμένου να πιέσει, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, την πλευρά του Τ/Κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί αλλά και να οδηγήσει στην κατάρρευση της «κυβέρνησης» – στην οποία η συμμετοχή του CTP και του TDP διασφάλιζε, με κάποιον τρόπο, μιας μορφής αντίσταση στις δεσμεύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που προωθούσε η Άγκυρα.

Παίζει μπάλα ο Όζερσαϊ

Ο Κουντρέτ Όζερσαϊ δείχνει να ισχυροποιεί τη θέση του με την ανάληψη νέας «κυβέρνησης» υπό τον Ερσίν Τατάρ με τη συμμετοχή του δεξιού UBP (Κόμμα Εθνικής Ενότητας). Κανείς δεν κρύβει στα κατεχόμενα ότι η σύμπλευση Τατάρ – Όζερσαϊ, ενόψει 2020, αποτελεί και την επιλογή που προκρίνει η Άγκυρα. Η συμπόρευση UBP – HP (κόμμα Όζερσαϊ) ωστόσο δεν εκτιμάται ότι… θα κάνει περίπατο το επόμενο διάστημα μέχρι τις «προεδρικές».

Ο Κουντρέτ ‘Όζερσαϊ έστησε την εικόνα, τα τελευταία χρόνια, ενός πολιτικού που θα λειτουργούσε «εκτός συστήματος» και προβαλλόταν ως ο Τουρκοκύπριος ηγέτης που θα αναλάμβανε τις τύχες της τουρκοκυπριακής κοινότητας αλλάζοντας άρδην το ισχύον σύστημα πελατειακών σχέσεων, θα πολεμούσε τη διαφθορά και θα διαπραγματευόταν τα πάντα με την Άγκυρα. Στην πορεία ωστόσο, όπως επισημαίνουν στον «Π» έμπειροι παρατηρητές, έκλεισε το μάτι προς το UBP ρισκάροντας μια γρήγορη ανέλιξη στην εξουσία.

Ο Όζερσαϊ έχει ήδη αρχίσει να μιλάει ανοικτά για φόρμουλες λύσης εκτός της ομοσπονδίας, ενώ προβλέπεται –και λόγω εμπειρίας στο Κυπριακό από τη θέση του διαπραγματευτή– να επιδεικνύει σκληρή γραμμή. Ωστόσο τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα για τον ίδιο: Η συμμαχία UBP – HP προβλέπεται να είναι θνησιγενής τους επόμενους μήνες, ενώ η βάση του UBP δεν καλοβλέπει την «υποψηφιότητα» Όζερσαϊ για το 2020. Επιπλέον, εντός του HP πολλές φωνές αντέδρασαν στις ενέργειές του, με τις αποχωρήσεις τον τελευταίο μήνα να είναι πολλές και ηχηρές. Το ερώτημα παραμένει κατά πόσο ο Όζερσαϊ βιάστηκε ή όχι και κατά πόσο η στενή του διάδραση με την Άγκυρα θα τον επιβάλει ως βασικό υποψήφιο με τη στήριξη του UBP.

Το τελευταίο, λόγω της ιστορικής σύνδεσης του Ντερβίς Έρογλου με τον ίδιο τον Όζερσαϊ αλλά και εξαιτίας της δικής του κοσμοαντίληψης για τις σχέσεις Άγκυρας – κατεχομένων, δεν αποκλείεται να δράσει με γνώμονα τον δικό του κομματικό σχεδιασμό προβάλλοντας, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, αντιστάσεις στις επιλογές της Άγκυρας. Προοπτική που προκύπτει τόσο ιστορικά (δεν στήριξαν ποτέ «υποψήφιο πρόεδρο» εκτός κόμματος) όσο και κοινοτικά (διατηρούν περιθώριο ευελιξίας απέναντι στις επιλογές που επιβάλλει η Άγκυρα).

Δεν θα είναι περίπατος 

Πηγές που μίλησαν στον «Π» αναφέρουν πως ο Όζερσαϊ, αν και είναι φαβορί για το 2020, δεν θα κάνει περίπατο απέναντι σε πιθανή υποψηφιότητα του Μουσταφά Ακιντζί – ιδίως αν αυτοί οι δύο συναντηθούν για την τελική αναμέτρηση στον δεύτερο γύρο. Βέβαια μένει να αποδειχθεί στην πράξη αν ο Ακιντζί έχει κατορθώσει να δημιουργήσει ισχυρό μηχανισμό και αν το CTP θα κατορθώσει να επαναπατρίσει –τους επόμενους μήνες– λόγω αντιπολίτευσης τις χαμένες ψήφους του 2018.

Η «καυτή πατάτα» πάντως της υπογραφής του οικονομικού πρωτοκόλλου πέφτει στα χέρια Όζερσαϊ – UBP, με τον πρώτο να αναμένεται να αποδειχθεί στην πράξη αν θα διαπραγματευτεί όντως όρους με την Άγκυρα ή αν θα πάει για κάποιο “gave-in” – δυσχεραίνοντας περαιτέρω την οικονομική κατάσταση του μέσου Τουρκοκύπριου. Σε κάθε περίπτωση το άστρο του Όζερσαϊ δείχνει να ανατέλλει κι εκτός απροόπτου –χωρίς συνομιλίες στο Κυπριακό– μια πιθανή τελική έκβαση του τελευταίου ίσως, μετά το 2020, να λειτουργήσει με αυτόν στο πηδάλιο της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Επί τούτου οι προσλαμβάνουσες από την ελληνοκυπριακή πλευρά απέναντι στον Όζερσαϊ έχουν ενδιαφέρον: Αφενός, πιθανή κίνησή του για την Αμμόχωστο προϊδεάζει αρνητικά μιας και θα μπορούσε να προκαλέσει τριβές στο εσωτερικό της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Αφετέρου, ένας πολιτικός όπως ο Όζερσαϊ θα μπορούσε να εξυπηρετήσει το αφήγημα της ελληνοκυπριακής πλευράς περί ενός «νέου Ντενκτάς» – με τη διαφορά ότι όσοι παρακολουθούν διαχρονικά τις εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα αντιλαμβάνονται τις διαφορές και το πως, σήμερα, ένας Τ/Κ πολιτικός δεν αντιμετωπίζει δύο πόλους στην Άγκυρα προκειμένου να ελιχθεί κατά το δοκούν.

Σε κάθε περίπτωση οι πολιτικές εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα καθορίζουν τους επόμενους μήνες και υπό το βάρος και των τουρκικών προκλητικών κινήσεων με τον «Πορθητή» διαμορφώνουν την επόμενη ημέρα και στο Κυπριακό. Με το περιθώριο για κάτι θετικό στο τελευταίο να μικραίνει στα επίπεδα… χαραμάδας.

Του Γιάννη Ιωάννου

Το άρθρο παρουσιάστηκε αρχικά στην εφημερίδα “Πολίτης”.