Στην κυπριακή ΑΟΖ βρίσκεται από χθες εκ νέου το γεωτρύπανο της τουρκικής TPAO, «Yavuz». Συνοδεία πολεμικού πλοίου εξέπλευσε από την Τουρκία προκειμένου να προβεί σε έκνομη γεώτρηση επί του, αδειοδοτημένου στην κοινοπραξία της Total/ENI, τεμαχίου 6. Κοιτώντας κανείς τον χάρτη της κυπριακή ΑΟΖ διαπιστώνει ότι, με ή χωρίς αποτέλεσμα, η Τουρκία έχει προχωρήσει μέχρι στιγμής σε πέντε έκνομες ενέργειες που εδράζονται σε γεωτρητικές δραστηριότητες της τουρκικής κρατικής εταιρείας TPAO.
Παράλληλα, οι ανακοινώσεις της Exxon για μετατόπιση της γεώτρησης στο τεμάχιο 10 από τον Ιούλιο εντός του 2021, αλλά και η μετατόπιση της γαλλοϊταλικής κοινοπραξίας Total-ENI από τον προγραμματισμό της στο τεμάχιο 6, ανατρέπουν τον στρατηγικό στόχο της Λευκωσίας για εννιά γεωτρήσεις έως το 2021. Φυσικά η πανδημία του κορωνοϊού πλήττει διεθνώς τις εταιρείες πετρελαίου, στην περίπτωση όμως της Κύπρου το ερώτημα που προκύπτει είναι σε τι βαθμό αφαιρείται από το οπλοστάσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας ένα επιχείρημα άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, δεδομένου ότι η Τουρκία προχωρεί με τις έκνομες ενέργειές της, παρά τη διεθνή κρίση.
Επιπλέον, δεδομένου ενός «γεωπολιτικού επιχειρήματος», στο οποίο η Λευκωσία επένδυσε στην περιοχή, το ερώτημα παραμένει σε σχέση με το αν η μετατόπιση του κυπριακού γεωτρητικού προγραμματισμού για το 2021-2022 θα προχωρήσει απρόσκοπτα ή αν θα βρεθούμε προ τετελεσμένων στην περιοχή.
Στον πάτο η ζήτηση
Η διεθνής ζήτηση πετρελαίου μειώθηκε δραματικά διεθνώς από τις αρχές Μαρτίου λόγω της απαγόρευσης των πτήσεων και των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν ανά το παγκόσμιο λόγω του κορωνοϊού. Οι τιμές του πετρελαίου (μπρεντ και αργού) σημείωσαν πτώση ρεκόρ κάτω από 31 και 23 δολάρια αντιστοίχως, -με τη διεθνή κατανάλωση καυσίμων να έχει μείωση της τάξης του 30%. Λίγο πριν την έξαρση του κορωνοϊού, ο πόλεμος τιμών Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας είχε ήδη προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς εντός του ΟΠΕΚ.
Πρόσφατα πάντως, μια προσπάθεια των χωρών του ΟΠΕΚ+ για μείωση της παραγωγής αργού κατά 9,7 εκατ. βαρέλια την ημέρα τον Μάιο και τον Ιούνιο με στόχο να στηριχθούν οι τιμές πετρελαίου και να υπάρξει σχετική άνοδος, δεν αντιμετωπίστηκε με αισιοδοξία από διεθνείς παρατηρητές, μιας και η αβεβαιότητα σε σχέση με το πώς θα κινηθεί ο ίδιος ο κορωνοϊός, αλλά και η αδυναμία των κρατών για συμμόρφωση, καταδεικνύουν πως οι τιμές πετρελαίου θα συνεχίσουν να μειώνονται. Φυσικά η πρώτη και βασική βιομηχανία που θα πληγεί από κάτι τέτοιο είναι η oil & gas, με τον προγραμματισμό των υπεράκτιων γεωτρήσεων πολλών εταιρειών να ακυρώνεται ή να μετατοπίζεται χρονικά.
Reality check
O βαθμός στον οποίο η Τουρκία θα προχωρήσει ακάθεκτη με τις έκνομες δραστηριότητές της ενός της κυπριακής ΑΟΖ το επόμενο διάστημα θα τεστάρει και τα όρια του γεωπολιτικού αφηγήματος περί «απρόσκοπτης συνέχισης του κυπριακού ενεργειακού προγράμματος». Η μετατόπιση του σχεδιασμού για το δεύτερο μισό του 2021 και το 2022 ουσιαστικά τεστάρει ολόκληρο το ενεργειακό πρόγραμμα της ΚΔ, ενώ ο βαθμός με τον οποίο η Ιταλία δοκιμάζεται από τον κορωνοϊό, αλλά και οι οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης για όλη την ΕΕ, καθιστούν το ήδη μη ρεαλιστικό πρότζεκτ του αγωγού EastMed και τυπικά ως σχέδιο επί χάρτου.
Την ίδια στιγμή, η απόκτηση ενός νέου γεωτρύπανου από την Τουρκία, του «Kanuni» («Νομοθέτης»), καταδεικνύει πως η Άγκυρα δεν πτοείται από την πολιτική πρόκλησης κόστους της ΚΔ μέσω της επιβολής μέτρων. Παράλληλα προσπαθεί να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία που απέκτησε μέχρι στιγμής προκειμένου να μην στηρίζεται σε ξένες εταιρείες και «κυνηγάει» τη δημιουργία ad hoc τετελεσμένου με την εξεύρεση κοιτάσματος. Να σημειώσουμε πως το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis πραγματοποιεί ήδη σεισμογραφικές έρευνες από τις 11 Απριλίου (με διάρκεια έως τις 10 Ιουνίου). Οι έρευνες με βάση τις συντεταγμένες αφορούν περιοχές εντός της κυπριακής ΑΟΖ, εγγύς του σημείου που συναντιούνται τα θαλάσσια σύνορα (υφαλοκρηπίδα) Κύπρου, Ελλάδας και Αιγύπτου –κίνηση που προϊδεάζει και την πορεία του νέου τρυπανιού. Έως το καλοκαίρι πάντως θεωρείται πολύ πιθανή η παρουσία, τόσο του «Yavuz» στο 6 όσο και του «Kanuni», σε θαλάσσια περιοχή εγγύς της Κύπρου.