Ο πόλεμος των Navtex πέριξ του Καστελόριζου αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο καλά κρατεί και συντηρεί ένα σκηνικό έντασης στην περιοχή με την Τουρκία να πιέζει για την διαμόρφωση της τελικής μορφής του διαπραγματευτικού πακέτου αν κι εφόσον τελικά η διεθνής διαμεσολάβηση (ΗΠΑ) ή η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία -εκ μέρους του Βερολίνου, ευοδωθούν και τελικώς Αθήνα κι Άγκυρα παρακαθήσουν στο τραπέζι του διαλόγου. Πηγές με γνώση των εξελίξεων από την Αθήνα πάντως κάνουν λόγο για μια βασική κόκκινη γραμμή εκ μέρους της κυβέρνησης Μητσοτάκη που εδράζεται στην αποχώρηση του ερευνητικού πλοίου “Oruc Reis” από την περιοχή. Αυτό σε συνδυασμό με την πολύ υψηλού τόνου ρητορική του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν αλλά και με την πάγια διαφοροποίηση στην αντίληψη περί συνομιλιών μεταξύ Αθήνας κι Άγκυρας (χρονοδιάγραμμα, ατζέντα συνομιλιών, κοκ) δείχνει να δημιουργεί έκδηλο εκνευρισμό στο Μέγαρο Μαξίμου -που εντάθηκε λόγω και της βιασύνης του ΓΓ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ να ανακοινώσει συμφωνία λόγω του τεχνικού εγγράφου που κατέθεσε για μηχανισμό αποκλιμάκωσης εντός των δύο στρατών.
Παιχνίδι χρόνου
Αυτό που συγκλίνουσες πληροφορίες καταδεικνύουν είναι πως η Τουρκία θα προχωρήσει με ανανεώσεις των Navtex και παρουσία του “Oruc Reis” μετά συνοδείας πολεμικών πλοίων πέριξ του Καστελόριζου ως τουλάχιστον τον χρόνο διενέργειας της Συνόδου Κορυφής στις 24 Σεπτεμβρίου. Η εν λόγω διαχείριση του χρόνου εκ μέρους του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν φαίνεται να έχει στρατηγικό προσανατολισμό και να εδράζεται στη πρόθεση παραγκώνισης της Αθήνας και της Λευκωσίας, στην εξουδετέρωση του εργαλείου των ευρωπαϊκών κυρώσεων και της ένταξης των ευρωτουρκικών σχέσεων σε μια προοπτική ως προς την μεγαλύτερη εικόνα. Το παιχνίδι αυτό του χρόνου εκ μέρους της Τουρκίας φαίνεται να γίνεται αντιληπτό τόσο στην Αθήνα -που ισορροπεί ως προς το στρατιωτικό σκέλος της διαχείρισης της κρίσης σε λεπτό σχοινί- όσο και στην Λευκωσία που έχει να διαχειριστεί και το ζήτημα των Βαρωσίων αλλά και τα αποτελέσματα των λεγόμενων εκλογών στα Κατεχόμενα τον προσεχή Οκτώβριο.
Μέχρι τέλους
Είναι πλέον πρόδηλο πως η πρόθεση της τουρκικής πλευράς είναι να πάει τα πράγματα μέχρι τέλους με τον ίδιο τον Ερντογάν να καθίσταται προβληματικός ως προς την στάση του σε Βερολίνο και Ουάσιγκτον. Αυτό απορρέει κι από το γεγονός πως παρά τις επανειλημμένες τηλεφωνικές συνομιλίες Μέρκελ-Ερντογάν, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν αποδέχεται την αποχώρηση του “Oruc Reis” ως προϋπόθεση για την έναρξη διαλόγου, εξέλιξη που για την Αθήνα αποτελεί κόκκινη γραμμή προκειμένου να υπάρξουν, επί του πρακτέου, διερευνητικές επαφές. Η στάση του Ερντογάν πάντως ερμηνεύεται από διάφορους κύκλους ως αποτέλεσμα τόσο των περιφερειακών και διεθνών εξελίξεων (Λιβύη, Συρία, κοκ), της κατάστασης στο εσωτερικό της χώρας (η τουρκική οικονομία) όσο και λόγω του «νεκρού χρόνου» μέχρι την αλλαγή (ή μη) παραδείγματος στο τιμόνι της αμερικανικής προεδρίας -εξέλιξη που μέχρι το καλοκαίρι αναμένεται να διαμορφώσει πολλά ποιοτικά στοιχεία στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Η στάση του Ερντογάν στην ανατολική Μεσόγειο δείχνει να έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό κι από την ενεργό εμπλοκή της Γαλλίας στην ανατολική Μεσόγειο που παρά τα μη απτά αποτελέσματά της μέχρι στιγμής (μη αποκλιμάκωση της κρίσης) δημιουργεί στην Τουρκία και στον ίδιο τον Ερντογάν ένα πλέγμα ιδεολογικού και ψυχολογικού εκνευρισμού.
Τι να αναμένουμε
Παρά την απόρριψη της πρότασης Στόλτενμπεργκ δεν πρέπει να αποκλειστεί ένας μηχανισμός -σε στρατιωτικό τεχνικό επίπεδο- ατλαντικού προσανατολισμού για την ταυτόχρονη απομάκρυνση των πολεμικών σκαφών από το Αιγαίο. Βασικός παράγοντας όμως εδώ παραμένει ο βαθμός εγγύτητας του “Oruc Reis” -εν μέσω Navtex- σε σχέση με τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας. Παρατηρητές με εμπειρία στα ελληνοτουρκικά επισημαίνουν πως πιθανή προώθηση του τουρκικού ερευνητικού πλοίου νοτίως του Καστελόριζου (σ.σ. τώρα βρίσκεται σε μια περιοχή σχεδόν 77 χλμ νοτίως της νήσου) σε περιοχή μέχρι τα 10 ή 12νμ (σ.σ. η Ελλάδα δεν έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα 12νμ) θα είναι το σημείο όπου ο Ερντογάν θα… σταματήσει. Αν όμως υπάρξει προώθηση εντός των 6νμ τότε και οι πιο αισιόδοξοι βλέπουν συνταγή για γρήγορη κλιμάκωση της κρίσης. Σε κάθε περίπτωση, η πορεία του “Oruc Reis” δείχνει να αποτελεί και τον βασικό indicator του πως θα κινηθεί η Τουρκία μέχρι το διάστημα του διημέρου 24-25 Σεπτεμβρίου -όπου θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ. Και σε μεγάλο βαθμό, στο σημείο που έχουν περιέλθει τα πράγματα μετά από ένα μήνα σχεδόν, η γενικότερη αίσθηση που επικρατεί είναι πως και το σενάριο του «όλα θα γίνουν χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα» κρίνεται ως επαληθεύσιμο εντός των κυβερνητικών κύκλων στην Αθήνα.
Tου Γιάννη Ιωάννου
Το άρθρο δημοσιέυτηκε αρχικά στην εφημερίδα Πολίτης.