Στις 12 Φεβρουαρίου 2022 οι ηγέτες έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης στην Τουρκία συναντήθηκαν για πρώτη φορά με σκοπό να συζητήσουν σχετικά με τις προσπάθειές τους να εισαγάγουν ένα “ενισχυμένο κοινοβουλευτικό σύστημα” και να αποτελέσουν το αντίπαλο δέος στη συμμαχία Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ)-Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ).
Σε ανακοίνωση που δημοσίευσαν στις 13 Φεβρουαρίου με το πέρας των συναντήσεών τους δήλωσαν ότι το Μνημόνιο Συναντίληψης για το “ενισχυμένο κοινοβουλευτικό σύστημα” θα δημοσιευτεί από τους ηγέτες των κομμάτων στις 28 Φεβρουαρίου, και ότι θα συνεχίσουν οι πρόσπάθειες για τη μετάβαση του πολιτικού συστήματος.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στις 28 Φεβρουαρίου 2022 κλείνουν 25 χρόνια από το “βελούδινο” ή “μεταμοντέρνο” πραξικόπημα του στρατού κατά της πρώτης καθαρά ισλαμιστικής κυβέρνησης στην Τουρκία – δηλαδή αυτή του Κόμματος Ευημερίας (RP) υπό τον Πρωθυπουργό, και ηγέτη του Κινήματος Εθνικής Άποψης, Νετζμετίν Ερμαπακάν. Από την απαγόρευση του RP και την διάσπασή του στη συνέχεια προέκυψε το ΑΚΡ. Πολλοί από τα ιδρυτικά στελέχη του ΑΚΡ υπήρξαν μέλη του Κινήματος Εθνικής Άποψης και μαθητές του Ερμπακάν, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περιλαμβανομένου.
Είναι λίγο δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η εν λόγω ημερομηνία επιλέχθηκε τυχαία. Ιδιαίτερα εφόσον σκοπός του Μνημονίου Συναντίληψης μεταξύ των κομμάτων είναι η ανατροπή των κεκτημένων της διακυβέρνησης ΑΚΡ και του ίδιου του Ερντογάν.
Την πρόσκληση για τη συνάντηση έστειλε ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και απευθυνόταν στο Καλό Κόμμα, στο Κόμμα της Ευδαιμονίας, στο Δημοκρατικό Κόμμα, στο Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου του Μπαμπατζάν, και στο Κόμμα του Μέλλοντος του Νταβούτογλου.
Μεταξύ άλλων, η κοινή ανακοίνωση ανέφερε:
“Ως έξι πολιτικά κόμματα, η κοινή ευθύνη όλων μας είναι να ξεπεράσουμε αυτή την κρίση μέσω της συμφιλίωσης και της ενότητας, και να επιλύσουμε τα βαθύτερα προβλήματά μας στη βάση του πλουραλισμού διευρύνοντας το πεδίο της δημοκρατικής πολιτικής.”
Πρόσθεσαν επίσης:
“To σημαντικό είναι να οικοδομήσουμε μια δημοκρατική Τουρκία όπου τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι ελευθερίας θα είναι εγγυημένα στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης και των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου ο καθένας θα βλέπει τον εαυτό του ως ίσο και ελεύθερο πολίτη, όπου ο καθένας θα μπορεί ελεύθερα να εκφράσει τις σκέψεις του και να ζει όπως πιστεύει.”
Το CHP, το Καλό Κόμμα, το Κόμμα της Ευδαιμονίας και το Δημοκρατικό Κόμμα συναποτελούν επισήμως την εκλογική, Εθνική Συμμαχία. Τα κόμματα των Μπαμπατζάν και Νταβούτογλου αντίστοιχα δεν έχουν συνταχθεί με τη συμμαχία αλλά συνεργάζονται με αυτή στο θέμα της μετάβασης του πολιτικού συστήματος. Πιθανόν να καταλήξουν και αυτά στην Εθνική Συμμαχία εαν το εγχείρημα της συνεργασίας των “Έξι” κυλήσει ομαλά – μολονότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις για κάτι τέτοιο.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η κοινή ανακοίνωση δεν κάνει την οποιαδήποτε αναφορά στο φιλοκουρδικό κόμμα HDP, το οποίο θεωρείται και καταλύτης για τη δυνατότητα ή μη του ΑΚΡ να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ωστόσο, αποφεύγει επίσης να κάνει αναφορές που να δείχνουν πως οι “Έξι” αντιπροσωπεύουν ολόκληρη την τουρκική κοινωνία ή αναφορές σε θέματα εθνοτικών ταυτοτήτων. Με αυτό τον τρόπο αφήνει ανοιχτή την πιθανότητα συνεργασίας με το HDP παρόλο που τόσο το CHP αλλά περισσότερο το ακραίο δεξιό Καλό Κόμμα θα αντιμετώπιζαν πολιτικό πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση. Σε αυτό ποντάρει και ο Ερντογάν που εργαλειοποιεί το Κουρδικό για να διατηρήσει και να εμβαθύνει τους διαχωρισμούς εντός της αντιπολιτευτικής συμμαχίας.
Οι διπλές, γενικές και προεδρικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για τον Ιούνιο του 2023 αλλά διαδίδεται – και από την αντιπολίτευση – ότι ο Ερντογάν ενδέχεται να τις επισπεύσει με ορίζοντα το Φθινόπωρο του 2022 για να προλάβει τις επιπλέον επιπτώσεις από την οικονομική κρίση.
Σε επόμενο άρθρο θα αναλύσουμε τις προοπτικές και τα πιθανά νομικά εμπόδια στην υποψηφιότητα Ερντογάν.
Του Ζήνωνα Τζιάρρα