Αυτό που η ανθρωπότητα βιώνει από τα ξημερώματα της Πέμπτης με φόντο την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ονομάζεται πόλεμος. Και που θα μπορούσε, καλύτερα από κάθε άλλον, να συνοψίσει ο Λέων Τολστόι μέσα από το κλασικό του έργο, «Πόλεμος και Ειρήνη» σε μια φράση: «Σε κάθε πόλεμο οι σπουδαιότεροι μαχητές είναι ο χρόνος και η υπομονή». Ακριβώς γιατί –σχεδόν 24 ώρες μετά- με την ρωσική επίθεση σε όλο το εύρος της ουκρανικής επικράτειας δοκιμάζονται, όντως:
- O χρόνος, ως προς την διάρκεια της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης, και η αντοχή ακολούθως των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και
- Η υπομονή. Όχι ως προς την αντίδραση της διεθνούς κοινότητας (Δύσης, ΕΕ, κοκ) αλλά σε σχέση με τα όρια όλων. Της παγκόσμιας οικονομίας, των διεθνών αγορών, των πολιτών σε Ουκρανία (αλλά και στο εσωτερικό της Ρωσίας) και των αμάχων –των τραγικών θυμάτων κάθε πολέμου, πέραν των νεκρών στρατιωτών επί του πεδίου της μάχης. Του πως το ίδιο το διεθνές σύστημα επεξεργάζεται κι αφομοιώνει τον πόλεμο στη Ρωσία
Η εξέλιξη της ρωσικής εισβολής επιβεβαίωσε τις αναλύσεις της «Κ» αλλά και την αλλαγή παραδείγματος, μετά το διάγγελμα Πούτιν την Δευτέρα, ως προς το δίπολο διπλωματία VS σύρραξη αναφορικά με την ουκρανική κρίση. Δικαιώνοντας αυτούς που ορθώς ανάγνωσαν πως η Ρωσία του Πούτιν θα εισβάλλει στην Ουκρανία σε όλο το εύρος της επικράτειάς της και με μεγάλη, στρατηγικά και τακτικά, ισχύ προκειμένου να επιδιώξει συγκεκριμένα τετελεσμένα επί του εδάφους. Ένα καταλυτικό δηλαδή χτύπημα. Η ερμηνεία ωστόσο του τελευταίου, υπό το βάρος του «νέφους του Πολέμου» οφείλει να ερμηνευτεί μακριά από υπερβολές και σε σχέση με την ίδια την επιδίωξη Πούτιν στην Ουκρανία σε πολιτικό επίπεδο διεθνώς. Και σίγουρα δεν μπορεί να υπάρξει μια ξεκάθαρη αξιολόγηση –λόγω και του ανεξέλεγκτου όγκου πληροφοριών των τελευταίων ωρών- για τα αποτελέσματα της ρωσικής επίθεσης επί του εδάφους. Εξάλλου σε κάθε στρατιωτική επιχείρηση, όπως αναλύσαμε τα πρώτα εικοσιτετράωρα κρίνονται ως προς την δημιουργία των προγεφυρωμάτων και των αντικειμενικών σκοπών (ΑΝΣΚ) κατάληψης εδάφους με τον πόλεμο στην Ουκρανία να εμπεριέχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ποιοτικά χαρακτηριστικά
Μέχρι στιγμής η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ένα τυπικό δείγμα πολυμέτωπου αγώνα με την συμμετοχή τρίτων χωρών άμεσα (όπως η περίπτωση της Λευκορωσίας ως βάσης εξόρμησης) κι έμμεσα (όπως το νατοϊκό έδαφος της Ρουμανίας ως βάση ανεφοδιασμού της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας). Η Ρωσία έχει ουσιαστικά «κατατμήσει» την χώρα σε τρία μέτωπα εστιάζοντας σε τρεις ΑΝΣΚ:
- Την συνένωση των ανατολικών επαρχιών με την έκταση στα όρια της Μαριούπολης στο κομμάτι της Αζοφικής με την χερσόνησο της Κριμαίας και της περιοχές βορείως της στο κομμάτι της Μαύρης Θάλασσας. Κέρσον και Μελίτοπολ αποκτούν συνεπώς τεράστια στρατηγική σημασία
- Την πίεση στο Χάρκοβο –το βιομηχανικό, πολιτικό, οικονονικό και πολιτιστικό κέντρο, ιστορικά, της Ουκρανίας
- Την πίεση στο Κίεβο –επί του οποίου το προγεφύρωμα στο αεροδρόμιο «Αντόνοβ» δουλεύει ταυτόχρονα τόσο ως αντιπερισπασμός όσο και ως, εν δυνάμει, «άκμονας» για τα επιχειρησιακά σχέδια του ρωσικού στρατού καθιστώντας ταυτόχρονα αμείωτη την πολιτική πίεση προς την ουκρανική πρωτεύουσα της χώρας και την κυβέρνηση Ζελένσκι
Το αν η Ουκρανία αντέξει 48 ώρες ή μία εβδομάδα είναι ένα κρίσιμο ερώτημα που θα μας υποδείξει το πως θα εξελιχθεί το δράμα της Ουκρανίας. Το μοναδικό εργαλείο απάντησης στο ερώτημα είναι η ιστορική εμπειρία του πολέμου στη Γεωργία, το 2008, όπου είχε διάρκεια 12 ημερών επί του συνόλου των στρατιωτικών επιχειρήσεων και η σύγκριση με τον πόλεμο στα ανατολικά την περίοδο 2014-2015 που μας δείχνει προς την αναβάθμιση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και στην πρόθεση της χώρας να αντισταθεί.
Ο αγώνας για την Ουκρανία είναι επιβίωσης και όπως η παράδοση του πολέμου στην ανατολική Ευρώπη μας υποδεικνύει ιστορικά, δύναται να πάρει χαρακτηριστικά ολοκληρωτικού πολέμου. Ανεξέλεγκτης δηλαδή βίας με αντίσταση των πολιτών. Σε αυτό το επίπεδο η κινητοποίηση ως προς την καθολική επιστράτευση Ουκρανών πολιτών in arms πάρθηκε αμέσως σε επίπεδο πολιτικής απόφασης.
Οι συνέπειες
Κοιτώντας κανείς τόσο το μέτωπο των ευρωπαϊκών κυρώσεων όσο και τις αγορές (διεθνώς και εντός της Ρωσίας) καθώς και την τιμή του πετρελαίου διεθνώς, οι συνέπειες από τον πόλεμο στην Ουκρανία έχουν διεθνές, περιφερειακό και παγκόσμιο αποτύπωμα επηρεάζοντας άρδην ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση –εν μέσω πανδημίας- στο πρώτο εξάμηνο του 2022. Και λειτουργούν εξίσου αρνητικά και για την ρωσική οικονομία μακροπρόθεσμα. Δεν μας επεξηγούν ωστόσο την συμπεριφορά του Ρώσου Προέδρου Πούτιν ως προς το decision making μιας και ο τρόπος που εξελίχθηκε η κρίση μας υπενθύμισαν τον ανορθολογισμό του τελευταίου.
Ξανά στο μυαλό του Πούτιν
Θέλει ο Πούτιν να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, να πιάσει το Κίεβο και να εγκαταστήσει δυνάμεις κατοχής όπως πχ η ιστορική κατοχή ευρωπαϊκού εδάφους από τις δυνάμεις του Άξονα την περίοδο 1939-1944; Αυτό πλανάται ως το ερώτημα του 1 εκατομμυρίου μαζί με τα φαντάσματα του πολέμου, επί ευρωπαϊκού εδάφους, την περίοδο 1938-1948 –όπου τα σύνορα στην κεντρική κι ανατολική Ευρώπη πριν την ύψωση του σιδηρούν παραπετάσματος αλλοιώθηκαν και ξαναχαράκτηκαν πολλές φορές.
Ωστόσο η μεγάλη εικόνα σήμερα δεν γράφεται μόνον επί των λασπών της ουκρανικής ενδοχώρας αλλά και στο εσωτερικό της Ρωσίας στο οποίο η κοινή γνώμη της χώρας αντιτίθεται στον πόλεμο, οι αρχές συλλαμβάνουν διαδηλωτές που διαμαρτύρονται και οι γνωστοί influencers του ρωσικού Instagram διαφοροποιούνται σε σχέση με τις selfies που αναρτούσαν με τον Ρώσο Πρόεδρο στα προφίλ τους. Υπό αυτό το βάρος κι ανεξαρτήτως αν ο Πούτιν συνθλίψει την Ουκρανία τα επόμενα 24ωρα ο ίδιος θυμίζει μάλλον τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπους του 2003 ως προς την αντίδραση της παγκόσμιας διεθνούς γνώμης για την εισβολή στο Ιράκ.
Τι να αναμένουμε
Tις επόμενες μέρες θα φανεί αν η Ρωσία θα καταλύσει την Ουκρανία ολοκληρωτικά ή θα κινηθεί σε ένα πιο ευέλικτο επίπεδο στο οποίο θα έχει επιτύχει
- Κατάτμηση σημαντικών μερών της με κατάληψη, de facto, μεγαλύτερων εδαφών από την περίοδο 2013-2015
- Σημαντικό πλήγμα επί των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων προκειμένου να παραλύσει η άμυνα της χώρας, να διαλυθεί το ηθικό και να υπάρξει μαζική μεταφορά της πίεσης σε επίπεδο διαπραγματεύσεων εκεχειρίας (όπως συνέβη το 2015 στο Ντονέτσκ)
- Σημαντική πολιτική πίεση προς το εσωτερικό της ουκρανικής κοινής γνώμης ώστε η χώρα να μπει ξανά, όπως συνέβη το 2013, σε διαδικασία πολιτικής μετάβασης ώστε να απομακρυνθούν από την εξουσία οι φιλοδυτικές/φιλοευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις
Το Κίεβο και το «δυτικό μέτωπο» της σύγκρουσης δείχνουν προς την κατεύθυνση, συνδυαστικά, και των τριών στοιχείων –ιδίως μετά την κατάληψη εγκαταστάσεων στο Τσέρνομπιλ. Ωστόσο δεν πρέπει να θεωρούνται ως δεδομένα ούτε η άμεση κατάληψη του Κιέβου αλλά ούτε και η μη ύπαρξη κόστους για τον ρωσικό στρατό που στις πρώτες 15 ώρες επιχειρήσεων δεν κατέστειλε την ουκρανική αεράμυνα και είχε μεγαλύτερες αεροπορικές απώλειες από τον πόλεμο του Αυγούστου του 2008, στη Γεωργία. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο πόλεμος στην Ουκρανία μόλις άρχισε. Και καθώς οι καπνοί από τα τανκς, τα αεροπλάνα και τους πυραύλους θα ξεδιαλύνονται θα αρχίσει να διαφαίνεται και η καταστροφή που αφήνει πίσω του.
Μέχρι στιγμής ο Πούτιν κερδίζει πάντως κάτι. Τον τρόπο με τον οποίο θα διαπραγματευτεί, εκ νέου, με τη Δύση στο τραπέζι των συνομιλιών για το μέλλον του διεθνούς συστήματος. Μένει να διαφανεί και με τι κόστος.
Του Γιάννη Ιωάννου
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην “Καθημερινή Κύπρου”.