Site icon Geopolitical Cyprus

Η μητέρα όλων των μαχών στη Τουρκία

Advertisements

Σε μια εβδομάδα ακριβώς πάνω από 60 εκατ. ψηφοφόροι αποφασίζουν για την επόμενη ημέρα στην προεδρία της Τουρκίας. Σε μια αμφίρροπη εκλογική μάχη στην οποία όχι μόνο δεν χωρούν προβλέψεις αλλά και που, δικαίως, χαρακτηρίζεται ως καθοριστική για το μέλλον της χώρας -υπό το βάρος της παραμονής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του AKP («Κόμμα Δικαιοσύνης κι Ανάπτυξης») στην εξουσία -για μια εικοσαετία- από το 2003. Ο πολιτικός, κοινωνικός και οικονομικός μετασχηματισμός της Τουρκίας και η μεγάλη εικόνα της επόμενης ημέρας στην εξουσία έχουν ιδιαίτερες προεκτάσεις όχι μόνο για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και των χωρών ΜΕΝΑ αλλά αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για την ΕΕ όσο και για το ΝΑΤΟ -υπό το βάρος του πολέμου στην Ουκρανία. Επιπλέον για τη Κύπρο και την Ελλάδα, οι εκλογές αποτελούν θέμα υψηλού ενδιαφέροντος για τους γνωστούς λόγους που συνδέονται με το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις -με την ανάλυση να περιορίζεται, συχνά, αποκλειστικά και μόνο στο επίπεδο του ερωτήματος περί της επιβίωσης του Ερντογάν στην εξουσία ή του πως θα μοιάζει η «μετα-Ερντογανική Τουρκία» της επόμενης ημέρας, αν προκύψει. Ωστόσο αν θέλει κανείς, περιεκτικά, να εξετάσει το «πως και το γιατί» της ανάλυσης για τις τουρκικές εκλογές οφείλει να δει και πέραν του υπαρξιακού ερωτήματος που θέτει η κάλπη της 14ης Μαΐου (και της 28ης) περί Ταγίπ Ερντογάν ή Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Η σεναριολογία

Το πιο ενδιαφέρον δεν είναι, σε αυτό το επίπεδο, αν πχ επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις (σ.σ. δείχνουν σταθερό προβάδισμα στον Κιλιτσντάρογλου) αλλά πως μπορούν να ερμηνευθούν οι γκρίζες ζώνες των μη ξεκάθαρων πολιτικών γραμμών που θα προκύψουν στην Τουρκία της επόμενης ημέρας. Tα σενάρια που αποκτούν εδώ ενδιαφέρον αφορούν σε τρείς δυναμικές τάσεις:

Οι τρεις αυτές τάσεις, που κατά την γνώμη μας είναι ιδιαίτερης σημασίας, εμπεριέχουν σειρά κατακερματισμένων επιμέρους δυναμικών που συγκλίνουν προς μια γενική αλλά πλήρως ορατή και κατανοητή για την ανάλυση της Τουρκίας κατεύθυνση: ανεξαρτήτως αποτελέσματος στις εκλογές η επόμενη μέρα στην Τουρκία εντάσσει την χώρα σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας και νέων μετασχηματισμών οι συνέπειες των οποίων σίγουρα δεν θα είναι τεράστιας έντασης ως προς το πρώτο αλλά, αναπόφευκτα, θα είναι καθοριστικές σε κάθε επίπεδο (πολιτική κουλτούρα, κοινωνία, οικονομία, ιδεολογική διαπάλη) για τις επόμενες δεκαετίες.

Η ΕΕ και η Δύση

Η συζήτηση για την Τουρκία της επόμενης ημέρας και τις σχέσεις της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ μονοπωλεί σε αυτές τις εκλογές -ιδίως στην ξένη ανάλυση. Κι όντως οι ευρωτουρκικές σχέσεις και η προβληματική -ιδίως μετά το 2016- σχέση Ουάσιγκτον-Άγκυρας μονοπωλούν τόσο τις Βρυξέλλες όσο και μεγάλο μέρος της ευρωατλαντικής ακαδημαϊκής σκέψης. Οι τάσεις που σημειώνονται και φέρουν τον Κιλισντάρογλου να προχωρεί με ανοίγματα στην ΕΕ και με μια πιο ξεκάθαρη στάση στο ζήτημα των σχέσεων με την Ρωσία -εν μέσω πολέμου με την Ουκρανία- έναντι της πολιτικής «διαμερισματοποίησης» και τα ευρασιανικά ανοίγματα του Ερντογάν είναι, επί της αρχής, ρεαλιστική. Ωστόσο κι εδώ καταγράφονται ενδιαφέρουσες τάσεις:

To σίγουρο είναι πως τόσο η ΕΕ με ανοικτά ζητήματα (ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, μεταναστευτικό, ανθρώπινα δικαιώματα) όσο και οι ΗΠΑ (Συριακό, Κουρδικό, ρωσοτουρκικές σχέσεις, ΝΑΤΟ) την επόμενη των εκλογών θα επιδιώξουν διάλογο με την Τουρκία -ανεξαρτήτως αποτελέσματος- με την υπενθύμιση, σε αυτό το επίπεδο, πως το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά, εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο της επόμενης ημέρας.

Και η οικονομία

To snowclone των αμερικανικών politics, «είναι η Οικονομία, ανόητε», που παραπέμπει και στην εκλογική μάχη Κλίντον-Μπους του 1992, αποτελεί ένα πεδίο που δεν πρέπει να μένει εκτός της ανάλυσης των τάσεων των τουρκικών εκλογών της 14ης Μαΐου. Μέχρι στιγμής η κίνηση Κιλιτσντάρογλου να ανακοινώσει ως επερχόμενο υπουργό Οικονομικών του τον Αλί Μπαμπατζάν του κόμματος DEVA (σ.σ. και άνθρωπο που εμπιστεύεται η Δύση λόγω των πολλαπλών θητειών του) έναντι της γενικής παροχολογίας Ερντογάν αποτυπώνει δύο κυρίαρχες τάσεις μετά από χρόνια οικονομικής κρίσης που ταλανίζουν την Τουρκία (τραπεζικός τομέας, εξωτερικό χρέος, πληθωρισμός, υποτίμηση νομίσματος, ανεργία):

Η οικονομία είναι ο πραγματικός ελέφαντας στο δωμάτιο για την Τουρκία της επόμενης ημέρας ανεξαρτήτως επανεκλογής ή ήττας του Ερντογάν.

Οι τουρκικές εκλογές και η Κύπρος

Στη Κύπρο η ανάλυση των τουρκικών εκλογών περιορίζεται στο πως θα επηρεάσει το πρόσωπο της επόμενης ημέρας στη διαδικασία επανεκκίνησης του Κυπριακού -δεδομένης και της προσπάθειας της Λευκωσίας για διορισμό ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ που θα συμβάλλει στην εν λόγω επανεκκίνηση. Αρχικά μάλιστα είχε, μάλλον αποτυχημένα, τεθεί στη δημόσια σφαίρα και το ζήτημα της εμπλοκής της ΕΕ «πριν από τις τουρκικές εκλογές» -δεδομένο μάλλον που κανείς δεν στάθμιζε έτσι, ιδίως στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οι τάσεις που πρέπει να ανιχνευθούν εδώ είναι δύο, με ξεχωριστή σημασία για την Λευκωσία: To αν, διαπραγματευτικά, η επανεκκίνηση των ευρωτουρκικών σχέσεων -ακόμη και στο σενάριο Κιλιτσντάρογλου με φουλ, εκατέρωθεν, καλή διάθεση- αξίζει να διασταυρωθεί με τον διορισμό ειδικού αντιπροσώπου εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή αν πχ η απελευθέρωση της βίζας ή η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας αξίζουν την ενεργότερο εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό. Και σε αυτό το επίπεδο δεν έχει σημασία μόνο η επόμενη ημέρα της Τουρκίας αλλά και η αναγνώριση προθέσεων της ΕΕ -που δεν θα επιδιώξει άμεσα πλήρη ένταξη της Τουρκίας στους κόλπους της, είτε με Ερντογάν, είτε χωρίς.

Η δεύτερη τάση αφορά στο Plan B, ιδίως αν την επομένη των τουρκικών εκλογών -κι ανεξαρτήτως αποτελέσματος- η Λευκωσία βρεθεί απέναντι σε μια σκληρή γραμμή, εκ μέρους της Άγκυρας, ως προς το αφήγημα των «δύο κρατών» ή ένα νέο γύρο τετελεσμένων σε ΑΟΖ και Βαρώσι και παράλληλα με μια λειτουργικά αναβαθμισμένη σχέση ΕΕ-Δύσης-Τουρκίας -στην οποία μάλιστα θα είναι ενταγμένος και ο ελληνοτουρκικός διάλογος. Το εν λόγω σενάριο παραμένει το worst case και όπως η πρόσφατη εξέλιξη με την πώληση τριών ξενοδοχείων στην Αμμόχωστο φανερώνει και εγγενείς αδυναμίες στην στρατηγική της Λευκωσίας.

Του Γιάννη Ιωάννου

Αρχική δημοσίευση στην έντυπη έκδοση της Καθημερινής Κύπρου, 07/05/2023

Exit mobile version