Ενόψει της επίσημης επίσκεψής της στην Κύπρο, την προσεχή Τετάρτη, η υπουργός Άμυνας της Γερμανίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παραχώρησε, αποκλειστικά, στον «Πολίτη» μια σύντομη συνέντευξη τονίζοντας πως η μεταφορά των γερμανικών αρμάτων μάχης Leopard 2 στην κατεχόμενη Κυθρέα ήταν μια, αμιγώς, τουρκική απόφαση. Η κ. φον ντερ Λάιεν θεωρεί πως η Κύπρος, ανεξαρτήτως μεγέθους, μπορεί να συνεισφέρει αποφασιστικά στο πρόγραμμα της PESCO ενώ δεν παραλείπει να στείλει μήνυμα επίλυσης του Κυπριακού θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα απαιτούσε συμβιβασμούς αλλά θα καθιστούσε το μέλλον της Κύπρου πιο βιώσιμο.

Βρισκόμαστε σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο για την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του Brexit. Πώς πιστεύετε θα επηρεάσει η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ την Ευρώπη ως προς την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης – ιδίως στον τομέα της άμυνας; Τι άποψη επικρατεί στο Βερολίνο;

«Το Brexit δεν θα έχει θετικό αντίκτυπο – ούτε για το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και ούτε για την ΕΕ. Αλλά σε θέματα ασφαλείας είμαστε, περισσότερο από ό,τι σε άλλους τομείς, σε θέση να ελέγξουμε τις συνέπειες, καθώς υπάρχει πολύ περισσότερη ενότητα από ό,τι διαφωνίες. Η ασφάλειά μας θα παραμείνει αδιαίρετη. Όλοι γνωρίζουμε ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες προκλήσεις από μόνη της. Αυτό το κοινό συμφέρον είναι που καθοδηγεί και τη γερμανοβρετανική διμερή μας συνεργασία. Πέρυσι, ο Βρετανός ομόλογός μου και εγώ υπογράψαμε διμερή κοινή δήλωση για τη στρατιωτική συνεργασία. Και μόλις την περασμένη εβδομάδα, συναντηθήκαμε και πάλι για να επιταχύνουμε την υλοποίησή της. Υπάρχει επίσης ένα άλλο φαινόμενο σε σχέση με το Brexit: Η διαδικασία του επιτάχυνε την ταχύτητα οικοδόμησης της Ευρωπαϊκής Άμυνας. Αυτό θα φέρει τους Ευρωπαίους πιο κοντά. Και θα προσπαθήσουμε να συνδέσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το Ηνωμένο Βασίλειο με αυτή την εξέλιξη, όπως ακριβώς μας ζήτησε το Λονδίνο. Παραδείγματος χάρη σε συγκεκριμένα πρότζεκτ όπως η PESCO. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εμείς στην ΕΕ εργαζόμαστε επί του παρόντος εντάσσοντας στη διαδικασία της αμυντικής ενοποίησης και τρίτες χώρες».

Τελευταία η Κύπρος συμμετέχει σε τρία νέα προγράμματα της PESCO. Ποια οφέλη μπορεί να αποκομίσει η Λευκωσία από αυτή τη συμμετοχή και ποια θεωρείτε πως είναι η προσφορά της Κύπρου στην κοινή αμυντική πολιτική της ΕΕ;

«Είναι υπέροχο να έχουμε την Κύπρο μαζί! Η βασική ιδέα της PESCO είναι να έχουμε μια ευρωπαϊκή απάντηση στις περίπλοκες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Η συνεργασία της PESCO υιοθετεί μια προσέγγιση από τα κάτω προς τα πάνω (bottom up), η οποία θα μας φέρνει πιο κοντά, θα μας βοηθήσει να μοιραστούμε ιδέες και απόψεις και θα μας επιτρέψει να προβούμε σε συνέργειες. Αυτό είναι μια κατάσταση win-win για κάθε συμμετέχον κράτος και έχει τη δυνατότητα να αυξήσει την ελευθερία και την ασφάλεια στην Ευρώπη. Επομένως, η πραγματική αξία έγκειται στο γεγονός της ίδιας της συμμετοχής, όχι στο μέγεθος της κάθε συνεισφοράς – κατ’ επέκταση της χώρας. Το δίκτυο των Logistic Hubs στην Ευρώπη, στο οποίο η Κύπρος έχει επιλέξει να συμμετάσχει, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού. Κάθε κράτος στην PESCO μπορεί να συνεισφέρει με την εμπειρία που έχει στην ίδια τη γεωγραφική του περιοχή. Εν ολίγοις, όλοι θα επωφεληθούμε από μια πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων μας, παράγοντας περισσότερες δυνατότητες για την ΕΕ».

«Ελπίζω ότι τα Ηνωμένα Έθνη θα βρουν σύντομα μια βιώσιμη λύση για αυτό το πανέμορφο νησί. Μπορούμε να δούμε ότι σε άλλες περιοχές του κόσμου οι συμβιβασμοί μπορούν να δημιουργήσουν αμοιβαία οφέλη που δεν θα τα σκεφτόμασταν. Οι συμβιβασμοί δεν είναι ποτέ εύκολοι, αλλά καθιστούν σαφή την πορεία προς ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον»

To 2019 θα είναι μια χρονιά καμπή για την έκβαση του πολέμου στη Συρία ο οποίος περιλαμβάνει μια σειρά πολύ σημαντικών προκλήσεων για την Ευρώπη –συμπεριλαμβανομένου του προσφυγικού και της ασφάλειας/τρομοκρατίας. Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ σε αυτή την έκβαση;

«Όλοι γνωρίζουμε ότι στη Συρία υπάρχει μια τεράστια ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια. Η χώρα μου και πολλοί άλλοι συμβάλλουν με ανθρωπιστική βοήθεια. Φυσικά, οι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερα και επιθυμούν την ανοικοδόμηση της χώρας, διαδικασία που θα χρειαστεί τεράστια αποδέσμευση κονδυλιών. Εδώ πρέπει να καταστεί σαφές ότι θα επενδύσουμε στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Συρίας μόνο αν η πολιτική διαδικασία –που καθοδηγείται από τα Ηνωμένα Έθνη– δημιουργεί τις απαραίτητες πολιτικές συνθήκες για όλους τους πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων όσων έφυγαν από την τρομοκρατία του καθεστώτος Άσαντ, να επιστρέψουν χωρίς φόβο. Οι συνθήκες αυτές δεν πληρούνται ακόμη, αλλά πρέπει να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας και να καταβληθεί διπλωματική προσπάθεια. Σε αυτή τη διαδικασία οι Ευρωπαίοι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο».

Στην Κύπρο πρόσφατα υπήρξε μεγάλη κριτική αλλά και αντιγερμανικά αφηγήματα σε σχέση με την ύπαρξη γερμανικών αρμάτων μάχης τύπου Leopard 2A4 στα κατεχόμενα από την Τουρκία εδάφη. Ποια στάση υιοθετεί το γερμανικό Υπουργείο Άμυνας επί του θέματος;

«Θα μπορούσα να περιορίσω την απάντησή μου στο γεγονός ότι η μεταφορά ήταν μια καθαρά τουρκική απόφαση. Θα ήθελα όμως να αναφέρω ένα γενικό σημείο: Ελπίζω ότι τα Ηνωμένα Έθνη θα βρουν σύντομα μια βιώσιμη λύση για αυτό το πανέμορφο νησί. Μπορούμε να δούμε ότι σε άλλες περιοχές του κόσμου οι συμβιβασμοί μπορούν να δημιουργήσουν αμοιβαία οφέλη που δεν θα τα σκεφτόμασταν. Οι συμβιβασμοί δεν είναι ποτέ εύκολοι, αλλά καθιστούν σαφή την πορεία προς ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον».

Κλείνοντας, υπηρετήσατε ως υπουργός σε όλες τις κυβερνήσεις της καγκελαρίου Μέρκελ από το 2005. Πώς βλέπετε τη γερμανική πολιτική σκηνή στη μετα-Μέρκελ εποχή; Πώς διαμορφώνουν οι γυναίκες τη σύγχρονη πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

«Η Άνγκελα Μέρκελ ως καγκελάριος της Γερμανίας διαμορφώνει την πολιτική και εργάζεται σε όλες τις προκλήσεις που προκύπτουν προσπαθώντας να βρει λύσεις. Βλέπω πολλές ισχυρές γυναίκες που είναι ήδη σε θέσεις-κλειδιά σε ολόκληρη την Ευρώπη, ως αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, ως επίτροποι ή υπουργοί. Σήμερα έχουμε περισσότερες από ποτέ γυναίκες συναδέλφους στα ευρωπαϊκά Υπουργεία Άμυνας – και όλες κάνουν εξαιρετική δουλειά! Στόχος μας είναι οι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις να είναι τόσο συνηθισμένες ώστε να μην δικαιολογούνται πλέον ερωτήσεις γι’ αυτό. Όχι γιατί οι γυναίκες είναι απαραιτήτως καλύτερες από τους άνδρες αλλά επειδή είναι διαφορετικές. Και πιστεύω βαθιά στην ποικιλομορφία – οι ετερογενείς ομάδες είναι πιο επιτυχημένες μακροπρόθεσμα. Αυτό, παρεμπιπτόντως, ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Του Γιάννη Ιωάννου

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα “Πολίτης” (03/03/2018)