GeoIntel: Επιχείρηση “Θεραπεία” της Τουρκικής Πολιτικής

Έχουν περάσει ήδη έξι μήνες και έχουν συμβεί πάρα πολλά από την τελευταία φορά που καταγράψαμε τις εξελίξεις στο μέτωπο των εσωτερικών πολιτικών-κομματικών/αντιπολιτευτικών διεργασιών στην Τουρκία. (Δες εδώ, εδώ και εδω).

Από τότε, μετά από πολλές καθυστερήσεις, και με αναβολή ενός μήνα της επίσημης ημερομηνίας ανακοίνωσης, o Αχμέτ Νταβούτογλου ανακοίνωσε το δικό του κόμμα, το Κόμμα του Μέλλοντος (Future Party, Gelecek Partisi), παίρνοντας και επίσημα θέση απέναντι στον Ερντογάν.

Μεγάλο ερωτηματικό παρέμενε μέχρι προσφάτως η κίνηση που ετοίμαζε ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός και σύμμαχος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Αλί Μπαμπατζάν, η οποία, σύμφωνα και με δημοσκοπήσεις είχε περισσότερες προοπτικές από την πρωτοβουλία Νταβούτογλου.

Την Δευτέρα 9 Μαρτίου ο Αλί Μπαμπατζάν ανακοίνωσε, μετά από μήνες καθυστερήσεων, ότι υπέβαλε επίσημη αίτηση στο Υπουργείο Εσωτερικών για εγγραφή νέου κόμματος το οποίο εν τέλει εγκαινιάστηκε την Τετάρτη (11 Μαρτίου). Το κόμμα ονομάζεται Demokrasi ve Atılım Partisi – DEVA και αποδίδεται ως Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου – ΘΕΡΑΠΕΙΑ (που αποτελεί μετάφραση του τουρκικού αρτικόλεξου DEVA). Σε συνέντευξή του ο Μπαμπατζάν δήλωσε μεταξύ άλλων:

Έχουν περάσει σχεδόν 20 χρόνια [από τη δημιουργία του ΑΚΡ]… Η Τουρκία άλλαξε και δυστυχώς το πολιτικό κόμμα του οποίου ήμουνα ιδρυτικό μέλος ξεκίνησε να κάνει πράγματα πολύ αντίθετα με τις ιδρυτικές του αρχές […] Υπάρχει μια ισχυρή ανάγκη να δημιουργήσουμε μια πιο ευημερούσα και βιώσιμη Τουρκία και αυτό δεν είναι δυνατόν με την υφιστάμενη πολιτική κατάσταση πραγμάτων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καθυστερήσεις και των δύο κομμάτων βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στις στρατιωτικές επιχειρήσεις που ξεκίνησε η τουρκική κυβέρνηση στη Συρία, ανατολικά του Ευφράτη εναντίον των Κούρδων, καταφέρνοντας, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα να συσπειρώσει μεγάλο μέρος της κοινωνίας γύρω από την κυβέρνηση και την “αντιμετώπιση της κουρδικής απειλής”. Αργότερα, οι εμμένουσες οικονομικές πιέσεις στο εσωτερικό, οι διπλωματικές προκλήσεις στο εξωτερικό και η κλιμακούμενη κρίση στη βορειοδυτική Συρία (επαρχία Ίντλιμπ) δημιούργησαν τον απαραίτητο χώρο σε αυτά τα κόμματα να κάνουν τα επίσημά τους ανοίγματα.

Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε αναφέρει ότι στην πρωτοβουλία Μπαμπατζάν γίνονταν σκέψεις, μεταξύ άλλων, για την ονομασία Κόμμα της Ηρεμίας. Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, στους μήνες που μεσολάβησαν η έννοια της “θεραπείας” θεωρήθηκε επικοινωνιακά πιο επιδραστική και ριζοσπαστική.

Μερικά από τα 90 ιδρυτικά μέλη του νέου κόμματος είναι τα εξής:

Ramiz Ongun, Gülay Göktürk, Nihat Ergün, Metin Gürcan, Sadullah Ergin, Mustafa Yeneroğlu, Fazıl Hüsnü Erdem, Selma Aliye Kavaf, Ayder Ezgi Yıldırım, Ali İhsan Merdanoğlu, Kerem Altun, Oğuzhan Aygören, Tunahan Elmas, Mehmet Emin Ekmen, Ahmet Faruk Ünsal, Müfit Yetkin, İbrahim Köşdere, İdris Şahin, İbrahim Çanakçı, Gülçin Avşar, Abdurrahman Bilgiç, Ali Ufuk Yaşar, Cem Avşar.

Όπως αναφέρθηκε παλαιότερα, ο Μπαμπατζάν ξεκίνησε την πρωτοβουλία με σκοπό να δημιουργήσει ένα αμιγώς κεντρώο κόμμα με μια εν πολλοίς δημοκρατική σύνθεση από νέους και άξιους ανθρώπους. Αυτό φαίνεται να το έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό, ενώ η λίστα των ονομάτων περιλαμβάνει 27 γυναίκες και 16 εντελώς καινούργια άτομα, με τον νεαρότερο να είναι μόλις 21 χρονών.

Ταυτόχρονα, η σύνθεση περιλαμβάνει άτομα έμπιστα του Μπαμπατζάν που έχουν δουλέψει μαζί του στο παρελθόν, όπως:

  • O βουλευτής Mustafa Yeneroğlu που αποχώρησε από το ΑΚΡ το 2019
  • O Στρατηγός Mehmet Şanver, γνωστός για το γεγονός ότι συνελήφθη το βράδι του αποτυχημένου πραξικοπήματος από τους πραξικοπηματίες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο συγκεκριμένος στρατηγός τοποθετήθηκε στη λίστα για να δώσει άλλοθι στο κόμμα απέναντι σε κατηγορίες – που αναπόφευκτα θα προκύψουν – για “γκιουλενισμό”.
  • Ο Metin Gürcan, πρώην αξιωματικός και αμυντικός αναλυτής, πιο ρεπουμπλικανικών-κεμαλικών αρχών, γνωστός για τις αναλύσεις του για θέματα τουρκικής ασφάλειας και γεωπολιτικής του Λεβάντε στον αξιόπιστο ιστοχώρο Al-Monitor. Συγγραφέας του βιβλίου Opening the Black Box: The Turkish Military Before and After the July 2016, και επικριτής της πολιτικής του ΑΚΡ στη Συρία – μεταξύ άλλων.
  • Ο Nihat Ergün, πρώην Υπουργός Βιομηχανίας και Εμπορίου που παραιτήθηκε από το ΑΚΡ το 2019.
  • Ο Sadullah Ergin, πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης (2009-2013) που παραιτήθηκε από το ΑΚΡ το 2019.
  • Η Zeynep Dereli, ιδρυτής του πρώτου τεχνολογικού λυκείου της Τουρκίας.
  • Η Selma Aliye Kavaf, πρώην επίτροπος επικεφαλής για θέματα γυναικών και οικογενειών (2009-2011).
  • Ο Ahmet Edip Uğur, δήμαρχος της επαρχίας Μπαλικεσίρ με το ΑΚΡ μέχρι το 2017.

Βέβαια υπάρχει και η αρνητική πλευρά των πραγμάτων. To γεγονός δηλαδή ότι στη λίστα των ιδρυτικών μελών υπάρχουν ονόματα όπως αυτό του Ramiz Ongun. Ο Ongun είναι “παλιά καραβάνα” του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) των “γκρίζων λύκων”. Όπως μαθαίνει το Geopolitical Cyprus, ο Ongun και μια ομάδα άλλων εθνικιστών που έχουνε φύγει από το MHP ή το AΚΡ αποτελούν τη μειονότητα και είναι σαν “παραφωνία” μέσα στο νέο κόμμα του Μπαμπατζάν. Η άποψη που επικρατεί είναι ότι αυτή η τάση δεν έχει ισχύ και επιρροή πάνω στις αποφάσεις του κόμματος και ότι αυτά τα άτομα έχουν περιληφθεί στην προσπάθεια του Μπαμπατζάν να υποστηρίξει μια πλουραλιστική πλατφόρμα και να καταστήσει το κόμμα ελκυστικό σε όλες τις πολιτικές ομάδες – περιλαμβανομένης της δεξιάς. Βέβαια, ως προς την προβληματική διάσταση αυτής της απόφασης, μια ρητορική ερώτηση που μας τέθηκε ήταν: “πώς θα συνυπάρξει αυτή η μικρή ομάδα εθνικιστών με τους φιλοκούρδους ακτιβιστές που περιλαμβάνονται στο κόμμα;”

Συνεπώς, όπως μας ενημερώνουν οι πηγές του Geopolitical Cyprus, σε ό,τι αφορά τους αρχικούς στόχους του Μπαμπατζάν για ένα πολυσυλλεκτικό και “φρέσκο” κόμμα σημειώνεται κάποια επιτυχία (μάλιστα όπως μας έχει λεχθεί η μόνη σύγκριση που θα μπορούσε να γίνει στην ιστορία του τουρκικού κράτους είναι με το κόμμα της Μητέρας Πατρίδας (ΑΝΑΡ) του Τουργκούτ Οζάλ). Ωστόσο, αναφορικά με τον αμιγώς κεντρώο χαρακτήρα του τα πράγματα δεν κύλησαν ακριβώς σύμφωνα με την αρχική σκέψη. Για αυτή την εξέλιξη υπάρχει κάποια δυσφορία ανάμεσα σε κάποια μέλη του κόμματος η οποία όμως μετριάζεται λόγω της πραγματιστικής λογικής που υπάρχει πίσω από την “δεξιά-από-το-κέντρο” τάση που έχει αποκτήσει η κίνηση – και αυτή έχει να κάνει με μια ευρύτερη εκλογική στρατηγική που κύριο στόχο έχει την ανατροπή του ΑΚΡ και του Ερντογάν.

Ρεαλιστικοί Στόχοι, Εκλογική Στρατηγική, Αμφίβολη Επιτυχία

Τα μέλη του Κόμματος της Θεραπείας αντιλαμβάνονται πολύ καλά ότι δεν πρόκειται να φτάσουν το ΑΚΡ σε εκλογικά ποσοστά. Εξου και δεν είναι αυτός ο σκοπός τους. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της Metropoll (αρχές Μαρτίου) η στήριξη στο κόμμα του Νταβούτογλου ήταν 1.2%, στο κόμμα του Μπαμπατζάν 0.8%, ενώ το ΑΚΡ κατέγραψε 40% (2.6% χαμηλότερα από τις εκλογές του 2018). Από την άλλη, η δημοφιλία του Ερντογάν έπεσε στο 41% από το 48% που είχε τον περασμένο Οκτώβριο λόγω των τότε επιχειρήσεων κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία.

Συνεπώς, το ζητούμενο είναι η δημιουργία ενός εκλογικού συνασπισμού (ή εκλογικών συνασπισμών) που θα τους επιτρέψει να αποδυναμώσουν σε τέτοιο βαθμό την εκλογική συμμαχία ΑΚΡ-ΜΗΡ ώστε αφενός να τους στερήσουν την αυτοδυναμία και αφετέρου να καταφέρουν να δημιουργήσουν μια κυβέρνηση ευρέως συνασπισμού. Για αυτό τον λόγο, οι πηγές του Geopolitical Cyprus αναφέρουν ότι το κόμμα του Μπαμπατζάν θα επιδιώξει διάλογο με όλα τα κόμματα αλλά κυρίως την δημιουργία ενός δεξιού εκλογικού συνασπισμού ο οποίος θα μπορέσει να κλέψει ψήφους από το ΑΚΡ στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Η λογική έχει ως εξής:

  • To Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) δεν χρειάζεται να κατέβει με κάποιο εκλογικό συνασπισμό για να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10% για να μπει στη βουλή. Το πιο πιθανό είναι ότι από μόνο του θα αγγίξει το 25-27% ως συνήθως.
  • Το φιλοκουρδικό κόμμα (HDP) είναι σχεδόν αδύνατον να συμμετάσχει σε δεξιό συνασπισμό ενώ από μόνο του έχει δείξει ότι μπορεί να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%. Ίσως ένα δικό του ψηφοδέλτιο να είναι μονόδρομος παρά το ρίσκο που ενέχει αυτή η απόφαση.
  • Ένας συνασπισμός από τα υπόλοιπα κόμματα της ευρύτερης (κεντρό)δεξιάς (Καλό Κόμμα, Κόμμα Μέλλοντος, Κόμμα Θεραπείας, Κόμμα Ευδαιμονίας) θα μπορούσαν να διεκδικήσουν μέχρι και 15%, ίσως και περισσότερο αν η εκλογική βάση του ΑΚΡ ξεκινήσει να “αιμορραγεί”. Ένας “δεξιός” συνασπισμός έχει σίγουρα περισσότερες προοπτικές να αποσπάσει ψήφους από το ΑΚΡ.

Σε κάθε περίπτωση οι διεργασίες που πρέπει να λάβουν χώρα είναι πολλές, η προσπάθεια που πρέπει να γίνει μεγάλη και η επιτυχία καθόλου βέβαιη. Όσο όμως κι αν φαίνεται περίεργο, το εγχείρημα των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων στις γενικές εκλογές θα είναι πιο εύκολο σε σχέση με τον άθλο των προεδρικών εκλογών. Διότι εκεί το ζητούμενο θα είναι η προσωπικότητα η οποία θα καταφέρει να αντιπαρατεθεί με τον Ερντογάν και να πείσει τις μεγάλες μάζες της κοινωνίας.

Η επιλογή δεν είναι ούτε προφανής ούτε εύκολη. Κάποιες προκαταρκτικές σκέψεις για υποψήφιους που γίνονται σύμφωνα με πληροφορίες του Geopolitical Cyprus είναι οι εξής:

  • O Εκρέμ Ιμάμογλου, ο πολυδιαφημισμένος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης ο οποίος έχει συγκριθεί πάρα πολύ με τον Ερντογάν, εφόσον και ο τελευταίος ξεκίνησε ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο ο Ιμάμογλου φαίνεται ότι δεν ανταποκρίνεται στις πομπώδεις προεκλογικές του υποσχέσεις και προκύπτει – για πολλούς – ως λαϊκιστής. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που έχει χάσει μέρος της δημοφιλίας του. Παρόλα αυτά παραμένει ως μια επιλογή καθώς στο προσωπό του μπορούν να βρούν έκφραση και να γεφυρωθούν διάφοροι συμβολισμοί και ιδεολογικά ρεύματα, κάτι που μπορεί να χρησιμεύσει στις επόμενες προεδρικές εκλογές.
  • Ο Μανσούρ Γιαβάς, που ανέλαβε δήμαρχος της Άγκυρας στις τελευταίες τοπικές εκλογές (με την υποστήριξη του CHP και Καλού Κόμματος) παίρνοντας τη δημαρχία από το ΑΚΡ (και το ισλαμικό κίνημα) μετά από 25 χρόνια. Κατά την προεκλογική εκστρατεία αντιμετώπισε κατηγορίες που έφερε – χωρίς επιτυχία – εναντίον του το ΑΚΡ για πολιτικούς σκοπούς. Ο Γιαβάς κυνήγησε συστηματικά τα δίκτυα διαφθοράς του ΑΚΡ στον δήμο Άγκυρας και έχει αποκτήσει μια πολύ θετική εικόνα για το μέχρι τώρα έργο του. Είναι η πεποίθηση μερικών εκ των μελών του Κόμματος Θεραπείας ότι ο Γιαβάς θα ήταν ιδανική επιλογή υποψηφίου για τις επόμενες προεδρικές εκλογές.
  • Η τρίτη και τελευταία επιλογή είναι ο ίδιος ο Μπαμπατζάν ο οποίος θεωρείται επιτυχημένος, μορφωμένος, άφθαρτος και μετριοπαθής. Κουβαλά ωστόσο τα βαρίδια του ΑΚΡ. Και η πραγματικότητα είναι πως η πόλωση του πολιτικού σκηνικού στην Τουρκία αυτή τη στιγμή κινείται γύρω από τον άξονα ΑΚΡ/αντι-ΑΚΡ και Ερντογάν/αντι-Ερντογάν. Συνεπώς, είναι έντονη η άποψη ότι η Μπαμπατζάν ίσως να μην αποτελούσε την καλύτερη στρατηγική επιλογή για τις επόμενες προεδρικές εκλογές.

Όπως πάντα, πολλά θα εξαρτηθούν από εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις. Στην παρούσα συγκυρία ακόμα και ένας μήνας εξελίξεων μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω, πόσο μάλλον ένας χρόνος ή τρία χρόνια (μέχρι τις επόμενες εκλογές). Εντούτοις, όπως σημειώσαμε και στο παρελθόν, από τη μια οι (εξωγενείς-συστημικές) εξελίξεις έχουν κεντρικό ρόλο, αλλά από την άλλη ο τρόπος με τον οποίο η κάθε πολιτική δύναμη θα καταφέρει (ή όχι) να τις εκμεταλλευτεί, ή ακόμα και να δώσει ρυθμό, θα κρίνει πολλά.

Του Ζήνωνα Τζιάρρα

Leave a Reply