Μια ενφιαφέρουσα ενδοτζιχαντιστική διαμάχη λαμβάνει χώρα στο Ίντλιμπ οι συνέπειες της οποίας καταδεικνύουν χρήσιμα συμπεράσματα τόσο για το μέλλον της HTS/Hayat Tahrir al Sham (διάβαζε Τζολάνι) –της δυνατότερης ένοπλης οργάνωσης στην επαρχία όσο και για το παγκόσμιο τζιχαντιστικό κίνημα σε σχέση με την αυθεντική, ιδεολογικά, έκφραση της αλ Κάιντα, όπως την γνωρίσαμε ιστορικά. Ταυτόχρονα η εν λόγω διαμάχη αποδεικνύει στη πράξη τα όρια της συνεργασίας Τουρκίας-ΗΠΑ στο Συριακό αλλά και τον βαθμό συντονισμού Τουρκίας-Ρωσίας –σε μια περίοδο όπου επικρατεί και σχετικό debate λόγω των εξελίξεων στη Λιβύη.
H HTS (ιστορικά το μέτωπο αλ Νούσρα) έκοψε τους δεσμούς της με την αλ Κάιντα το 2016 προσπαθώντας να κάνει ένα γεννάιο rebranding και ταυτόχρονα να εγκαταστήσει μια παράλληλη δομή εξουσίας, την Salvation Government. Ωστόσο μια μερίδα «πιουριστών» ιδεολόγων της παρέμεινε πιστή στις αρχές του παγκόσμιου σαλαφιστικού τζιχαντισμού διατηρώντας τα υπερεθνικά της χαρακτηριστικά (ιδεολόγοι μαχητές, μη Σύροι, κοκ). Η τελική έκφανση αυτών εδράζεται στην οργάνωση και δράση της Huras al Din (HaD) η οποία παρά τους περαιτέρω κατακερματισμούς της παραμένει, ιδεολογικά τουλάχιστον, η εγγύτερη οργάνωση στην αλ Κάιντα (τόσο ως μητρική οργάνωση όσο και ως υπερεθνικό, διεθνές, δίκτυο).
Παρά τις κατά καιρούς προστριβές μεταξύ της HTS και των οργανώσεων της συριακής ένοπλης αντιπολίτευσης (NSA/TFSA) καθώς και της HTS με την Huras al Din αυτό που καθίσταται σαφές είναι πως η HTS επιχειρεί, και αυτό μπορεί να διαφανεί ως μοτίβο, να εξουδετερώσει την αλ Κάιντα της Συρίας και με τον τρόπο αυτό να αντλήσει περισσότερη νομιμοποίηση τόσο εντός της επαρχίας του Ίντλιμπ όσο κι αναφορικά με την, διαχρονικά, ιδιαίτερη σχέση που διατηρούσε με δρώντες της τουρκικής πολιτικής στο Συριακό.
Τις τελευταίες ημέρες αυτό διαφάνηκε έντονα με την απευθείας και σε μεγάλο βαθμό έντασης σύγκρουσή της με την HaD με αφορμή την σύλληψη σημαινόντων στελεχών της τελευταίας από τις δυνάμεις της HTS. Συγκεκριμένα η σύλληψη των Sirajideen Makhtarov (Abu Saloh al-Uzbeki), Tauqir Sharif και Jamal Hassan Zayniya (Abu Malik al-Talli) σηματοδότησε την δυναμική επέμβαση της Huras al Din και σδοφρές συγκρούσεις. Εντός αυτών παρουσιάζονται ακόμη δύο μοτίβα: ο ρόλος τζιχαντιστών όπως ο Mahktarov (με καταγωγή από το Ουζμπεκιστάν και δίκτυο μαχητών με καταγωγή από τον Καύκσο ή εν γένει Ρωσοφώνων) και ο ρόλος των ΗΠΑ και της Τουρκίας σε αυτό το σύμπλεγμα εξελίξεων. Οι ενδείξεις μέχρι στιγμής καταδεικνύουν:
α. τον ευρύ συντονισμό, πιθανόν με την διαμεσολάβηση της ΜΙΤ, μεταξύ HTS και Ρώσων προκειμένου οι ρωσικής καταγωγής συλληφθέντες τρομοκράτες της αλ Κάιντα να καταλήγουν στα χέρια καθεστωτικών δυνάμεων (SAA) ή ρωσικών ειδικών δυνάμεων. Εξέλιξη που λέει πολλά για τον αντιτρομοκρατικό συντονισμό Τουρκίας-Ρωσίας αλλά και για την εργαλειοποίηση της HTS ή μέρους της από το τουρκικό apparatus ασφάλειας. Οι ρωσικής καταγωγής μαχητές είναι εγνωσμένης αξίας τρομοκράτες για την ρωσική intelligence.
β. την εξουδετέρωση μελών της αλ Κάιντα (HaD) από την δράση αμερικανικών drones τα οποία επιχειρούν στη περιοχή με χειρουργική ακρίβεια. Εξέλιξη που σηματοδοτεί και κάποιας μορφής συντονισμού μεταξύ των Αμερικανών και της Hayat Tahrir al Sham. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εξουδετέρωση (βλέπε φώτο) του Abu Adnan al-Homsi, μαχητή με στρατηγικό ρόλο εντός της Huras al Din. Προ εβδομάδων, οι Αμερικανοί σκότωσαν και τον Khaled al-Aruri (Abu al-Qassem al-Urduni) Ιορδανό βετεράνο της αλ Κάιντα και πρώην στενό συνεργάτη του διαβόητου, επίσης ιορδανικής καταγωγής, al-Zarqawi (αλ Κάιντα Ιράκ, ISI, κτλ). Σε ένα χτύπημα που εντυπωσίασε με την χρήση πυραύλου “Ninja” (μη εκρηκτικού).
Καταληκτικά
Ενόψει εξελίξεων στο Ίντλιμπ σε περίπτωση μιας νέας απόπειρας του καθεστώτος Άσαντ να καταλάβει την επαρχία, η Hayat Tahrir al Sham εισέρχεται σε μια ιδιαίτερη περίοδο αλλαγών που μπορεί να επιφέρουν ενδιαφέροντα αποτελέσματα –δεδομένης της ιδεολογικής της προέλευσης ως η «αλ Κάιντα της Συρίας». Για το αν θα πείσει προκειμένου να μετατραπεί σε μιας μορφής Ahrar al Sham α λα 2013-2014» μένει να ιδωθεί στη πράξη. Οι εξελίξεις όμως στο Ίντλιμπ και αυτή η ιδιαίτερη αντιπαράθεση HTS/HaD όπου, πρακτικά, η «πρώην αλ Κάιντα» μάχεται εναντίον της «νυν αλ Κάιντα» σε συντονισμό με την Τουρκία, την Ρωσία και τις ΗΠΑ στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα που πρέπει να λάβουμε υπόψη στον ελληνόφωνο χώρο τόσο για σκοπούς επιστημονικής κατανόησης όσο κι αναφορικά με τις πτυχές ασφάλειας που αυτό εμπεριέχει:
- Πως οι προτεραιότητες ασφάλειας για τις ΗΠΑ, την Ρωσία και την Τουρκία μπορούν να βρούν κοινές συνισταμένες.
- Πως Ρωσία και Τουρκία συννενούνται στο Συριακό. Συνεπώς δεν υπάρχει αυτό που βλέπουμε να αναπαράγεται στην ελληνόφωνη ανάλυση περί «τζιχαντιστών μισθοφόρων της Τουρκίας στη Λιβύη». Επιπλέον η Τουρκία διατηρεί τεράστιο sophistication ως προς το πως εργαλειοποιεί τέτοιες ένοπλες ομάδες προκειμένου να επιτύχει τακτικούς και στρατηγικούς στόχους
- Πως το παγκόσμιο τζιχαντιστικό κίνημα υπόκεινται σε συχνές εναλλαγές, τόσο ιδεολογικές όσο και σε στρατηγικό επίπεδο. Δυναμική που πρέπει να ληφθεί υπόψη από όσους ασχολούνται επαγγελματικά με την αντιτρομοκρατία και την ασφάλεια.
Του Γιάννη Ιωάννου