Η πολιτική απόφαση της Τουρκίας να ανοίξει, για πρώτη φορά από το 1974, τη δίοδο για την παραλία της Αμμοχώστου είναι βαθιά στρατηγική. Δεν πρέπει να ιδωθεί μόνο σε σχέση -με τον προφανή λόγο- της έξωθεν επιρροής επί των σημερινών «εκλογών» στα κατεχόμενα, αλλά σε σχέση και με ένα ευρύτερο πλαίσιο στρατηγικών κινήσεων -που όπως κάθε κίνηση της Άγκυρας που επηρεάζει το Κυπριακό είναι μελετημένη, έχει προαναγγελθεί σε επικοινωνιακό επίπεδο και εδράζεται σε μια «ακολουθία έντασης». Το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό για να κατανοηθεί η τουρκική στρατηγική στο Κυπριακό και το βιώσαμε από τον Φεβρουάριο του 2018 και τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία, σταδιακά, αρχικώς παρεμπόδισε μια γεώτρηση επί της κυπριακής ΑΟΖ, στη συνέχεια έστειλε τα ερευνητικά της για σεισμογραφικές, ακολούθως βρήκε κι εξόπλισε τα γεωτρύπανά της και, καταληκτικά, προέβη σε πέντε γεωτρήσεις επί στόχων εντός κι εκτός της οριοθετημένης κυπριακής ΑΟΖ. Ομοίως, η διάνοιξη του παραλιακού μετώπου (με σημείο διέλευσης μάλιστα απέναντι από το δημοτικό στάδιο της Αμμοχώστου, στην περίκλειστη πόλη, με πρόσβαση από τη λεωφόρο Δημοκρατίας) αποτελεί για την Τουρκία μια κίνηση «Βαρώσι 0.5», που αναλόγως των εξελίξεων θα μπορούσε να μετασχηματιστεί σε πλήρη διάνοιξη της περίκλειστης πόλης. Σε άνοιγμα των Βαρωσίων.

Οι στρατηγικές επιδιώξεις

Πέραν του «μπουσταρίσματος» στην υποψηφιότητα Τατάρ, η Άγκυρα, έξυπνα, έκανε την κίνηση με την Αμμόχωστο για να μεταφέρει ένα ξεκάθαρο μήνυμα, τόσο στη Λευκωσία όσο και στον διεθνή παράγοντα: Η μη κινητικότητα επί του Κυπριακού αλλάζει τα δεδομένα επί του εδάφους καθιστώντας, στην απουσία διαλόγου εδώ και τρία χρόνια στο Κυπριακό, κάθε πτυχή του ως διαπραγματευτικό χαρτί. Το σινιάλο στη Λευκωσία είναι ξεκάθαρο: Προσθέτοντας το άνοιγμα του παραλιακού μετώπου στο καλάθι της διαπραγμάτευσης, η Άγκυρα κοινωνεί το μήνυμα τού «αν δεν υπάρξει κλείσιμο του Κυπριακού, μερικώς ή συνολικά, θα ανοίξουμε την περίκλειστη πόλη». Όσο εκβιαστικό κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο, η λογική της Τουρκίας στη χρήση του «wait & see» αποδίδει τακτικά, διότι, τόσο η πίεση όσο και τα αποτελέσματα αυτής μεταφέρονται όχι μόνο στους Αμμοχωστιανούς, αλλά και στις ε/κ ελίτ, εκ των οποίων καμία δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί την απώλεια της ιστορικής πόλης. Κοντολογίς, η Τουρκία δείχνει να βγάζει ένα πιστόλι, κανονικό χωρίς μπλόφες, στο τραπέζι, με το οποίο σηματοδοτεί της Λευκωσίας στα πλαίσια της υπερέχουσας στρατηγικής της: Δύο κράτη, συμφωνημένη ή μη συμφωνημένη εκδοχή των δύο κρατών. Ακόμη και ΔΔΟ -παρά τη διακήρυξή της μετά το Κρανς Μοντανά ότι τη συζητά για τελευταία φορά. Στον ενδιάμεσο ή τελικό δρόμο προς κάτι, από όλα αυτά η Αμμόχωστος έχει καταστεί, ανεπιστρεπτί μετά την περασμένη Πέμπτη, σε διαπραγματευτικό χαρτί της Άγκυρας.

Φοβού τους big του AKP

Αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές πως στην ελληνοκυπριακή πλευρά είναι πως ένα σενάριο ανοίγματος του Βαρωσιού σε… πλήρη ισχύ δεν πρέπει να αποκλειστεί τους επόμενους μήνες. Η τουρκική οικονομία, και δη ο κατασκευαστικός τομέας -με ιδιαίτερη σχέση τόσο με τον Ερντογάν όσο και με τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ του AKP- αντιμετώπισε, από το 2018, μια τεράστια και συνεχιζόμενη μέχρι τις μέρες μας κρίση. Οι μεγάλοι κολοσσοί, όπως η Cengiz Construction, η Limak, η Kolin και η Kalyon δραστηριοποιούνται ήδη στα κατεχόμενα σε τοπικές συμπράξεις με ελίτ που πρόσκεινται, διαχρονικά, στην τουρκοκυπριακή Δεξιά. Το συνεχιζόμενο αυτό μοντέλο της πολιτικής διασύνδεσης του στενού κύκλου του Τούρκου Προέδρου με τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες της Τουρκίας, στα πλαίσια της συνεχιζόμενης πίεσης της τουρκικής οικονομίας θα μπορούσε να βρει διέξοδο στην Αμμόχωστο, και δη στις υποδομές, σε πρώτη φάση επί του παραλιακού μετώπου, που παρά την εγκατάλειψή τους από το 1974, εξακολουθούν, τουλάχιστον δομικά, να υφίστανται.

Ενώ πολλές τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες αναγκάζονται να ζητήσουν προστασία από την πτώχευση καθώς η λίρα πέφτει, ο πληθωρισμός αυξάνεται και οι τιμές του τσιμέντου και του χάλυβα διπλασιάζονται ή τριπλασιάζονται, τα χρήματα που ρέουν στις εν λόγω εταιρείες λόγω των κυβερνητικών συμβολαίων, εγγυώνται το εισόδημα σε ξένο νόμισμα. Μια εξπρές-ανοικοδόμηση ξενοδοχείων στην περιοχή από τους «big four» που υπάγονται απευθείας στον ίδιο τον Ερντογάν, όχι μόνο θα προσέφερε στους επόμενους μήνες πολύτιμες ανάσες στους τελευταίους, αλλά θα επισφράγιζε και τετελεσμένα επί του εδάφους με ισχυρό αποτύπωμα και στην πτυχή του περιουσιακού. Επιπλέον, μια τέτοια δυναμική, δυνητικά θα μπορούσε να καταστεί και απειλή για το τουριστικό προϊόν των ελεύθερων περιοχών της Αμμοχώστου και της Λεμεσού -σε μια αβέβαιη χρονιά σε σχέση με τον τουρισμό όπως η φετινή αλλά και του επόμενου χρόνου -αναλόγως του πώς θα εξελιχθεί και το ζήτημα της πανδημίας της Covid-19. Δεν πρέπει συνεπώς να υποτιμηθεί μια εξπρές-ανοικοδόμηση ξενοδοχείων στην περιοχή από την Τουρκία, στο worst case scenario όπου δεν θα υπάρξει σοβαρή επάνοδος στο τραπέζι των συνομιλιών.

Δύο ακόμη επιλογές

Όπως αναφέραμε πολλάκις, οι εξελίξεις στην περιοχή τρέχουν και για την Κύπρο αυτές αφήνουν κι αποτύπωμα επί του εδάφους. Tον Φεβρουάριο του 2018 (26.02.2018) -την επομένη της παρενόχλησης της ΕΝΙ από την Τουρκία- γράφαμε στον «Π» (…) Με άλλους όρους, η Τουρκία, ως δρων Β, γνωρίζοντας τον περιορισμό του δρώντος Α -της ΚΔ- ως προς τις δύο από τις τρεις στρατηγικές του επιλογές (σ.σ. και φαντάζομαι κανένας Κύπριος πολίτης ή κυπριακή ηγεσία δεν επιθυμεί -τουλάχιστον σε επίπεδο δημόσιας σφαίρας για να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτού μας- τη διαιώνιση του απαράδεκτου status quo ή την οριστική διχοτόμηση), ποτέ δεν θα εφαρμόσει μια αμιγή στρατηγική, αλλά μέσω πίεσης θα επιθυμεί περισσότερες από μία (πιθανότητα ίση με μια μονάδα) εκβάσεις. Υπό αυτό το βάρος η Τουρκία βρίσκεται στην αρχή της κρίσης, με την κλιμάκωσή της να αφορά δύο ακόμη επιλογές:

• Κάθοδο τρυπανιού προκειμένου να δημιουργήσει μία de facto κατάσταση αμφισβήτησης στην κυπριακή ΑΟΖ.
• Κίνηση σε σχέση με την Αμμόχωστο που θα επέφερε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στην πλευρά μας.

Έκτοτε, η Τουρκία έκανε πέντε γεωτρήσεις στην ΚΔ και προχθές άνοιξε και την παραλία της Αμμοχώστου. Η Λευκωσία παραμένει, παρά την άρνησή της επί της ουσίας να δει και να αποτρέψει αυτά τα τετελεσμένα, ανοχύρωτη απέναντι στην υπερέχουσα στρατηγική της Άγκυρας. Γιατί κινείται χωρίς στρατηγική. Χωρίς υπερβολή, αν χαθεί η Αμμόχωστος (και το επιχείρημα ότι χάθηκε το 1974 δεν ευσταθεί, γιατί η πόλη δεν κατελήφθη με στρατιωτικό κόστος για τον αντίπαλο όπως η Κερύνεια ή η Μόρφου), τότε η οριστική διχοτόμηση της Κύπρου είναι γεγονός. Θα το επιτρέψουμε;

Του Γιάννη Ιωάννου

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα “Πολίτης”.