Η επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν συνοδεύτηκε από την παρέλαση των αζερικών (και τουρκικών) ενόπλων δυνάμεων και είχε, όπως μας έχει συνηθίσει εξάλλου ο Τούρκος Πρόεδρος ως προς την χρήση συμβολισμών, ιδιαίτερη σημειολογία. Σε μια κρίσιμη καμπή για τις ευρωτουρκικές και αμερικανοτουρκικές σχέσεις (σε πολύ ακριβές μάλιστα timing εξαιτίας της εν εξελίξει Συνόδου Κορυφής της ΕΕ και των αποφάσεων των ΗΠΑ για επιβολή κυρώσεων στα πλαίσια του CAATSA για το ζήτημα των S-400) ο Ερντογάν παρακολούθησε την στρατιωτική παρέλαση στο Μπακού, μετά την νίκη την Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, κι απέστειλλε πολλά και ενδιαφέροντα σημειολογικά μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση.
- H στρατιωτική παρουσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. 2.783 Τούρκοι στρατιώτες παρέλασαν στο Μπακού –όσες ακριβώς ήταν οι απώλειες των Αζέρων στον πρόσφατο πόλεμο. Φυσικά από την παρέλαση, πέραν των λαφύρων των αρμενικών δυνάμεων του Ναγκόρνο, δεν έλειψαν τα τουρκικά drones TB-2 “Bayraktar” –στοιχείο που συνέδραμε καθοριστικά στη νίκη των Αζέρων. Μια ξεκάθαρη σημειολογία ως προς την στρατιωτική αποτύπωση της εξωτερικής πολιτικής που ασκεί η Τουρκία στην περιοχή
- Oι αναφορές του στους βασικούς πρωταγωνιστές του Ισλαμικού Στρατού του Καυκάσου (Kafkas İslâm Ordusu) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Νuri Killigil (Nuri Pasha) και Ismail Enver Pasha. Τα δύο αδέρφια, δεν συμμετείχαν μόνο στην απελευθέρωση του Μπακού, το 1918, αλλά και στην εκστρατεία στη Λιβύη νωρίτερα, το 1915 –αμφότερες περιοχές στις οποίες εμπλέκεται η Τουρκία σήμερα στρατιωτικά. Ο Enver Pasha συνδέθηκε άρρηκτα και με τα γεγονότα που οδήγησαν, ιστορικά μετά το 1915, στην Αρμενική Γενοκτονία.
- Η αναφορά μάλιστα στον Enver Pasha δείχνει να αποκτά ξεχωριστή σημειολογία και σε ένα προσωπικό επίπεδο για τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν. O Enver Pasha μπορεί να έχει συνδεθεί άρρηκτα με την Αρμενική Γενοκτονία ωστόσο ως υπουργός Πολέμου των Οθωμανών κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Καυκάσου απέτυχε παταγωδώς στη μάχη του Sarikamish (Δεκέμβριος 1914-Ιανουάριος 1915) όπου πάνω από 33.000 Τούρκοι στρατιώτες (εκ των οποίων σχεδόν 25.000 πέθαναν από κρυοπαγήματα) χάθηκαν εναντίον της Ρωσικής Στρατιάς του Καυκάσου (στην οποία συμμετείχε σημαντικός αριθμός Αρμενίων). Ο παππούς του Ερντογάν ήταν ένας μεταξύ αυτών των Τούρκων στρατιωτών. Σε μια συμβολική κίνηση συνεπώς ο Ερντογάν επαναδιατυπώνει ένα θλιβερό κομμάτι της πρόσφατης οθωμανικής ιστορίας αποστέλλοντας το μήνυμα του «εγώ είμαι ισχυρότερος του Enver Pasha διότι σε έναν παρεμφερή πόλεμο, εδώ στον Καύκασο, βγαίνω θριαμβευτής».
- Από το Μπακού του Αζερμπαϊτζάν ο Ερντογάν δεν παρέλειψε να στείλει κι ένα μήνυμα στο Γιερεβάν, με πολλαπλούς αποδέκτες σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο, κάνοντας λόγο για μια νέα εποχή στην περιοχή. Σηματοδοτώντας έτσι πως έχει αλλάξει άρδην το στάτους κβο για την Αρμενία αλλά ωστόσο θα μπορούσαν να υπάρξουν συνομιλίες με την ενεργό πλέον εμπλοκή της Τουρκίας.
Kαθίσταται σαφές πως ο Ερντογάν από το Αζερμπαϊτζάν απέστειλλε ισχυρά μηνύματα του Νεοκλασικού Οθωμανισμού του, για ακόμη μία φορά. Σημαντικότερα δε το έκανε σε μια χρονική συγκυρία που τόσο σε επίπεδο Βρυξελλών όσο και σε επίπεδο Ουάσινγκτον οι σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση περνούν από μια νέα και ενδιαφέρουσα φάση με πολλαπλές δυναμικές για τα επόμενα χρόνια. Και σε μια συγκυρία που η πανδημία του Covid-19 και η οικονομική κρίση στο εσωτερικό της Τουρκίας δοκιμάζουν την παντοδυναμία του AKP των προηγούμενων ετών αλλά και την ίδια την απήχηση του Τούρκου Προέδρου. Με μια ενδιαφέρουσα, σε αυτό το επίπεδο, σημειολογία: Πως όσες πιέσεις κι αν αισθάνεται ο Ερντογάν στο εσωτερικό επίπεδο, σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, και δη με έντονο το στοιχείο του επεμβατισμού και του στρατιωτικού αποτυπώματος σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, ο ίδιος παρουσιάζεται αποτελεσματικός. Κι όσο ισχυρός φάνηκε μέσα από την στρατιωτική παρέλαση στο Μπακού.
Του Γιάννη Ιωάννου