Οι πολιτικές εξελίξεις στην Λιβύη τρέχουν και η ανακοίνωση της σύνθεσης του τριμελούς Πολιτικού Συμβουλίου έλαβε ιδιαίτερης προσοχής στον ελληνόφωνο χώρο, κυρίως στην Ελλάδα, λόγω του ονόματος του Mohammad Younes Menfi –του διπλωμάτη που η ελληνική κυβέρνηση απέλασε τον Δεκέμβριο του 2019 από την Αθήνα αμέσως μετά την υπογραφή του μνημονίου για τις θαλάσσιες ζώνες Τρίπολης-Άγκυρας.
Παρά την εστίαση, πάλι στον ελληνόφωνο χώρο, στα πρόσωπα που απαρτίζουν την μεταβατική αυτή κυβέρνηση λόγω της «ελληνικής σύνδεσης» για να κατανοήσει κανείς το πως θα κινηθούν οι εξελίξεις επί του πεδίου στην Λιβύη πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του δύο παράγοντες:
- To προσωρινό του μεταβατικού αυτού σχήματος το οποίο θα οδηγήσει την χώρα σε νέες εκλογές τον Δεκέμβριο του 2021 (σε σχεδόν ένα χρόνο από σήμερα). Δεν αρκεί μόνο η ανάμιξη ξένων δρώντων (πχ Τουρκία, η ρωσική Wagner, αμερικανικός και γαλλικός παράγοντας) για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ ανατολικής και δυτικής Λιβύης αλλά σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι πολιτικές δυναμικές στο εσωτερικό της χώρας –όπου κυρίαρχο ρόλο σε αυτό διαδραματίζουν οι τοπικοί και φυλετικοί δεσμοί (tribal politics). Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το LPDF (Libyan Political Dialogue Forum) εκπροσωπεί τις τρεις βασικές περιοχές της χώρας, Τρίπολη (δυτική Λιβύη), Κυρηναϊκή (ανατολική Λιβύη με επίκεντρο την Μπάρκα και όχι το Τομπρούκ) και Φεζάν (νότια), με συγκεκιμένη ποσόστωση: 37, 24 και 14 μέλη αντίστοιχα. Συνεπώς υπάρχουν αρκετά ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις μεταξύ μελών της κάθε περιοχής σε σχέση με την ίδια την πολιτική μετάβαση στην χώρα, τον έξωθεν έλεγχο ή επιρροή και, τέλος και σημαντικότερα, τον τρόπο λειτουργίας της πετρελαϊκής παραγωγής στην χώρα
- Τις δυναμικές κυρίως στο στρατόπεδο της ανατολικής Λιβύης. H τάση που σημειώνεται εδώ δεν σχετίζεται μόνο με τον ρόλο του στρατάρχη Χάφταρ και την αδιαμφισβήτητη νομιμοποίηση, σε διεθνές επίπεδο, της κυβέρνησης του GNA αλλά με τα όρια ελέγχου μιας νέας κυβέρνησης που θα προκύψει στην Λιβύη από τον Serraj –η σχέση του οποίου με την Τουρκία παραμένει ουσιαστική. Η πρώτη ανάγνωση συνεπώς του νέου Πολιτικού Συμβουλίου καταδεικνύει πως ο Serraj παραμένει ένας πολιτικός παίκτης με έλεγχο στην Λιβύη και πως ακόμη κι αν δεν υπάρξει, στο εγγύς μέλλον, αναζωπύρωση των συγκρούσεων στην χώρα, η ανατολική Λιβύη δείχνει να μην έχει «ισότιμη» εκπροσώπηση στο πολιτικό σκηνικό, της επόμενης ημέρας, που στήνεται στην χώρα. Το τελευταίο μπορεί να μην οδηγήσει μακροπρόθεσμα στην διάσπαση της χώρας, όπως πολλοί Ελληνόφωνοι αναλυτές αναπαράγουν, αλλά να οδηγήσει σε μετατόπιση παλιών κύκλων της εξουσίας του Μουαμάρ Καντάφι («Κανταφιστές») ή άλλων πολιτικών δρώντων της ανατολικής Λιβύης σε μια πιο pro-GNA στάση. Τόσο η παρουσία του Menfi όσο και του Abdul Hamid Mohammed Dbeibah (της γνωστής οικογένειας Dbeibah από την Μισράτα που συνεργάστηκαν για χρόνια με το καθεστώς Καντάφι αλλά και που κατηγορούνται, λόγω του Ali Ibrahim Dbeibah, για μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς που φέρεται να έγιναν μάλιστα και μέσω Κύπρου) επαληθεύουν αυτή την δυναμική.
Η μεγάλη εικόνα
Παρά την σοβαρή εμπλοκή Τουρκίας, ΗΑΕ, Αιγύπτου και σε μικρότερο βαθμό των Ρώσων, των Αμερικανών και των Γάλλων αυτό που καθίσταται σαφές για την επόμενη ημέρα στην Λιβύη είναι πως η στρατηγική προτεραιότητα τόσο των Λίβυων δρώντων όσο και της διεθνούς κοινότητας είναι η σταδιακή μετάβαση της χώρας σε συνθήκες σχετικής σταθερότητας. Αυτή εδράζεται σε δύο στόχους:
- Την απρόσκοπτη λειτουργία των πετρελαιοπηγών
- Την εξυπηρέτηση των επιμέρους οικονομικών συμφερόντων που πάγωσαν για συγκεκριμένες χώρες (πχ Τουρκία και Ρωσία) την περίοδο μετά την πτώση Καντάφι
Μένει να διαφανεί κάτι ουσιαστικό: Το αν οι περιφερειακές στρατηγικές επιδιώξεις χωρών όπως η Τουρκία ή τα ΗΑΕ θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για ένα νέο γύρο συγκρούσεων. Σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο (2-3 μηνών) κάτι τέτοιο φαίνεται πως δεν θα επαληθευτεί. Σημαντικότερο από το αν η Λιβύη θα ξαναμπεί στον κυκεώνα εμφύλιων συγκρούσεων παραμένει το αν θα κατορθώσει να κάνει μια πολιτική μετάβαση χωρίς την εμβάνθυνση της παρουσίας ξένων χωρών –πόσο μάλλον με στρατιωτικό αποτύπωμα- επί του εδάφους της.
Του Γιάννη Ιωάννου
Για την Λιβύη διαβάστε τις αναλύσεις του Geopolitical Cyprus εδώ