Ένα σύντομο GeoBrief με αφορμή το ρωσικό deception με την Δύση εξαιτίας της έντασης στην ανατολική Ουκρανία:
Mετά τα γεγονότα της Κριμαίας και τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία, η Δύση, και ιδίως το ΝΑΤΟ, προσέγγισε την ρωσική επιθετικότητα μέσα από μια κλασική αντίληψη του όρου ως προς το στρατιωτικό deception. Kαι όντως τόσο η ιστορική εμπειρία του Ψυχρού Πολέμου όσο κι ο πόλεμος στην Γεωργία, το 2008, υπαγόρευσαν κάτι τέτοιο. Μια “κλασική ανάγνωση” του πως η Μόσχα χρησιμοποιεί “πράσινα ανθρωπάκια”, “Ρωσόφωνους μαχητές”… … “φουσκωτά τανκς”. Από την μάχη στο Κουλίκοβο το 1380 μέχρι την γιγάντια αρματομαχία στο Κουρσκ το 43′, οι ρωσικές επιχειρήσεις τέτοιου είδους τελειοποιήθηκαν.
Ποιά είναι ωστόσο η εφαρμογή της “маскировка” (maskirόvka) πέραν της υπερ-προφανούς συγκέντρωσης ρωσικών στρατευμάτων στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας;
Oι Ρώσοι προσεγγίζουν το deception μέσα, κυρίως, από το “оперативное искусство” δηλ. υπό το πρίσμα του “operational warfare”, την τέχνη του Πολέμου ως συνδετικού κρίκου τακτικής (και των μικρών της επιμέρους στοιχείων) και στρατηγικής (ως προς την επίτευξη στόχων). Σε αυτό το επίπεδο δεν έχει σημασία αν οι OSINT αναλυτές ή οι επαγγελματίες “καταμετρούν” battle groups στα Mέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ). Αυτό είναι τυπικό “демонстративные маневры”. Μανούβρες δηλαδή. Πήγαινε-έλα τρένων με τανκς. Η τάση συνεπώς της δυτικής ανάλυσης να καταμετρά ρωσικές δυνάμεις προκειμένου να αποφανθεί αν η Ρωσία θα εισβάλλει στο Χ ή στο δείνα σημείο, δεν προσφέρει κάτι εξαιρετικό στην ανάγνωση της κατάστασης στην Ουκρανία.
Σημασία συνεπώς δεν έχει το ερώτημα “αν ο Πούτιν θα εισβάλλει στην Ουκρανία” αλλά ποιές είναι οι αρχές της “маскировка” ως προς την πολιτική στρατηγική που ακολουθείται. Μέσα σε ένα τρίμηνο είδαμε:
- ένταση επί των συνόρων Δύσης-Ρωσίας αρχής γενόμενης από Λευκορωσία και την εργαλειοποίηση των προσφύγων
- κρίση και σύντομη επέμβαση της Ρωσίας στο Καζακστάν
- συνομιλίες Δύσης-Μόσχας
Η ατζέντα συνεπώς ως προς τις στρατηγικές επιδιώξεις της Μόσχας αγγίζει πολλά παραπάνω ζητήματα σε σχέση με την Ουκρανία και εδράζεται σε ένα ευρύ φάσμα της επόμενης ημέρας σε σχέση με την Δύση/ΝΑΤΟ, συνεπώς το deception επί τούτου επιδιώκει δύο πράγματα:
- εξαπάτηση με αυξημένη ασάφεια έτσι ώστε η Δύση να μην ξέρει τι να πιστέψει (με εκατοντάδες χιλιάδες στρατεύματα στα σύνορα, εδώ ορίζεται η δυναμική ξεκάθαρα)
- εξαπάτηση με μείωση της ασάφειας (Μ-type) που προσφέρει μια ελκυστική αλλά λανθασμένη (!) εναλλακτική (το πιο επίφοβο σενάριο)
Η τρέχουσα συγκυρία των διαπραγματεύσεων Ρωσίας-Δύσης και το τελεσίγραφο Λαβρόφ συντείνουν στο δεύτερο σενάριο. Σε ένα κλασικό σχήμα συνδυασμού “маскировка” και Reflexive Control Theory -που, ιστορικά, δεν είναι και όσο ρώσικη νομίζουμε. Είναι η Δύση και το ΝΑΤΟ έτοιμοι να αντιμετωπίσει κάτι τέτοιο εκ μέρους της Ρωσίας αν καταρρεύσουν οι συνομιλίες; Θεωρητικά, “ναι”. Γιατί το 2013-2015 αιφνιδιάστηκαν τόσο στην Κριμαία όσο και στην ανατολική Ουκρανία. Ρεαλιστικά, “μπορεί” γιατί το ερώτημα δεν είναι τακτικό αλλά κατεξοχήν πολιτικό. Συνεπώς πέραν του αν η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία, αν αλλάξει κυβέρνηση στο Κίεβο ή αν αποκλείσει το τελευταίο από την Μαύρη Θάλασσα το κρίσιμο ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι το πως με αφορμή τα όσα συμβαίνουν θα διαμορφωθούν οι σχέσεις Δύσης-Ρωσίας για τα επόμενα χρόνια.
Κλείνοντας το σύντομο αυτό #GeoBrief αυτό που αποκτά ξεχωριστή σημασία, είτε γίνει πόλεμος ξανά στην Ουκρανία είτε όχι, για την Δύση είναι το εξής: Τι θα συζητήσει με την Μόσχα για την διαμόρφωση των σχέσεών της τα επόμενα χρόνια; Κι αυτό πρέπει να προσέξει αλλά και να ορίσει ως ερώτημα.
Του Γιάννη Ιωάννου